Хүнэй наһан соо тон түрүүн гэртэхин лэ жэшээ боложо, хажуудаа дахуулжа, элдэб ажалда дүршүүлжэ, мэдэхэ юумэеэ дамжуулжа, наһанаймнай харгыда һайн үндэһэ һуури табижа үгэдэг ха юм. Александр хара багаһаа ажалша малша, Табтаанайн колхозой хонин һүрэг бэе дээрээ даажа абаһан Владимир ба Валентина аба эжыгээ дахажа, хүдөөгэй оршон соо үндыһэн байхадаа, нютагһаа гадуур түбхинэхэеэ балай эрмэлзээгүй. Тиигэжэ түрэл Табтаанай нютагтаа үлэһэн юм. «Би 1984 ондо түрэһэнби, хойһод омогойб. 2001 ондо нютагайнгаа дунда һургуули дүүргэһэнэй удаа 2002 онһоо колхозойнгоо таряашадай бригадын бригадираар, 2009 онһоо ахамад инженерээр, 2013 онһоо Табтаанайн захиргаанай жолоошоноор хүдэлһэн байнаб», - гэжэ Александр Арбалжинов өөр тухайгаа хөөрэнэ.

Колхозой үгы болоходо, аба эжынгээ хони харууһалһан буусыень үмсэлжэ, Аса-Шэбэр гэжэ газарта тугалтай хамта 140 толгой эбэртэ бодо мал тэжээнэ. Тэдэнь казах малаан үүлтэрэй. Мүн тиихэдэ газаагаа 10 гаран толгой гахай, нарин нооһото үүлтэрэй 20-ёод толгой хони баридаг. Хажуугаарнь тахяа үсхэбэрилхэ гэжэ шиидээ, мүнөө тахяануудайнь тоо толгой 10 гаран болонхой. Үхэрэйнь 51-иинь - үнеэн, бэшэниинь буханууд болон залуу һүрэг юм. Мүнөөдэрэй байдалаар, 51 үнеэнэй 40-иинь түллөөд байна.

«Юундэ малшан болохоёо шиидээбши?» гэжэ Александрһаа асуухада, тэрэ иигэжэ харюусана:
- Минии хоёртой байхада, аба эжымни колхозой хониндо ороо һэн. Жааһаа малша бүлэ соо үндыхэдөө, сэдьхэлээрээ хүдөө руу тэгүүлдэг хүн байнаб гэжэ һанадагби. Һургуулииншье байхадаа, хэшээлээ хаяад лэ, колхозой ажалда хабаадахаяа ябашадаг һэнби.

Гүрэн доторнай малшадые дэмжэхэ талаар грантда хүртэхэ конкурснууд үнгэргэгдэжэ, буусаяа үргэдхэхэ, малаа олошоруулха, элдэб техникэ хэрэгсэл абаха арга боломжо үгэдэг шуу. Тиимэһээ үхэр мал үсхэбэрилжэ байһан хүбүүн 2019 ондо «Начинающий фермер» конкурсдо хабаадажа, 3 сая түхэригэй грант шүүгээ. Хэнэйшье мэдэһээр, техникэ унаагүйгөөр үбһэ бэлдэхэнь, малаа олошоруулхань бэрхэтэй ха юм. Тиимэһээ Александр Арбалжинов шүүһэн грантын мүнгөөр элдэб техникэ абаһан байна. «МТЗ-82.1» түхэлэй «Беларус» трактор, «ПФР-145» түхэлэй пресс-подборщик, ворошилка тармуур, хоёр-брусна косилка, «Головастик» УАЗ түхэлэй авто-унаатай боложо, ажалынь нилээд хүнгэдөө. Мүн үлэһэн мүнгөөрөө долоон толгой эмэ буруу худалдажа абаһан юм.

«Хуушан техникээр үбһэ саб-шахада, ехэ гарзатай байдаг. Нёдондо абаһан зарим техникэм үбһэ хуряалгын һүүлээр ерээ һэн. Мүнөө жэл шэнэ техникэеэ хэрэглэжэ, үбһэндөө хүсэтэйгөөр гарахабди. Үбһэ сабшаха, хуряаха ажалнуудта үбһэшэдые хабаадуулдаг-бди. Техникэгүй байхадаал, бухалшанһаа эхилээд, олон хүниие хабаадуулдаг һэмди. Техникээр хангагдахада, гансал трактористнууд хэрэгтэй болоно», - гэжэ залуу фермер хөөрөөгөө үргэлжэлүүлнэ.

Шииг нойтон орожо, ногооной һайнаар ургаал һаа, техникэ унаануудай эбдэрээгүйл һаань, малшад, үбһэшэд малда эдюулхэ үбһэ лаб хүрэмөөр нөөсэлхэ гэжэ оролдодог шуу. Александр Арбалжинов үбһэ өөрынгөө газар дээрэ сабшадаг байна. Бүхы газарынь 129 гектар талмайда нэмжынэ. Жара гаран гектарыень үмсэлһэн, бэшыень арендээр абаад байнхай. Фермерэй хэлэһээр, бууса дээрэнь дулаан дал, хашаар, хоёр гараж, банишье - бүхы юумэн бии. Зайн галтай, газаагаа худагтай. Үбһэ нөөсэлхын хажуугаар үнинһөө хойшо заабол орооһото культурануудые таридаг гуримтай. Тэрэ жэл бүри 10 гектар талмайда обёос ургуулдаг. Нёдондо 10 гектарта зелёнко тарилсаһан байна. Мүнөө жэл баһал 10 гектар газарта обёос таряа, 20 гектарта зелёнко тариха гэһэниинь, хүрэнгын талаар шиидхэгдээгүй асуудал гарана. Тиимэһээ тариха болзоройнь ерэхэдэ, 10 лэ гектар талмайда зелёнко тарихаар хараална.

«Нютагтаа байгаад, хүдөөдэ үмсөөрөө байгаал һаа дээрэ гэжэ һанадагби. Юуншье һаа өөрын юумэн өөрын ха юм. Мал барижа ажамидарха, үйлэдбэрииень наймаалха аргатай байнабди. Зөөхэй, һү, ээзгэй хэжэ, нютагайнгаа наймаануудта табижа, эдеэ хоол, энэ тэрэ юумэ абаха хашарһатай болонобди.

«Вайбер» бүлэг соо дурадхахадамнай, зон дуратайгаар абадаг. Мүнөө жэл «Корова-телёнок» шугамаар ерээд мянганай субсидида хүртөөбди, малаа үдхөөд, олон үнеэ түрүүлээ һаа, ехэхэн мүнгэ абажа, буусаяа үргэдхэхөөр байна. Ажал хэхэ гээ хадаа хүдэлхэл, хүгжэхэл хэрэгтэй», - гэжэ Александр хөөрэнэ.

Хэзээш, ганса хүн ганса. Зүгөөр залуу фермер гансаардажа байдаггүй, гэртэхиниинь хүдөөдэ байлсажа, хажуу тээһээнь хамһалсажа, хасардажа байдаг.

«Бидэ, залуушуулай, мэдэхэгүй юумэн олон ааб даа. Хонид халуунда хургадаг ха юм. Малаа орой гаргабал, тобиржожо үрдихэгүй. Тиимэһээ малаа эртэл гаргажа адуулха хэрэгтэй гэхэһээ эхилээд, аба эжы хоёрни бүхы юумэ заадаг. Наһанайм нүхэр намдаа тулга болодог, өөрын бухгалтертай байхада, амар бэд даа», - гэжэ тэрэ шоглон энеэнэ.

Нүхэрынь хэн, хаана бухгалтераар хүдэлдэг юм гэжэ һонирхоһомнай, Баирма гэжэ нэрэтэй, Табтаанай нютагай захиргаанда ахамад бухгалтераар хүдэлдэг. Залуу хүбүүн Баирма нүхэртэеэ 2002 ондо хуби заяагаа нэгэдүүлжэ, айл бүлэ болоһон юм. Баирма Арбалжинова Буряад ороной Ахын аймагай Орлик нютагай. Багадаа эжынгээ тоонто Табтаанай нютаг ерэжэ түбхинэһэн байна. Энэ бүлэ үри хүүгэдээр олон: дүрбэн хүбүүдтэй, багань – басаган. Ехэ хүбүүниинь оюутан болонхой. Александр Арбалжиновай хэлэһээр, хүбүүд байхадаа, абадаа угаа туһатайнууд, энэ тэрэ ажалда хамһалсадаг юм.

Фермер саашадаа буусаяа үргэдхэжэ, малаа олошоруулжа, бууза, банша гэхэ мэтэ полуфабрикадуудые үйлэдбэрилдэг болохо арга боломжо толгой соогоо эрьюулдэг тухайгаа мэдүүлнэ һэн.

Урагшаа һанаатай, хөөрэлдэхэдэшье урин, хүхюун зантай Александр Арбалжинов үнгэрэгшэ намар малда бүдүүн хоол бэлдэлгээр 2-дохи һуури эзэлжэ, Дулдаргын аймагай суглаан дээрэ грамотаар шагнагдаһан байна.

You have no rights to post comments