Дайнай эхилээдүй байхада, 12-13 наһатай арбаад хүүгэдые, тэдэнэй тоодо Цыпелма басагые Сүүгэлэй таряа ургуулдаг стан абаашажа, таряанай үбһэ түүлгэһэн байна. Тэндэ ажал хэһээр байтарынь, дайн эхилээ. Станда хүдэлжэ байһан бүһэтэйшүүлые бултыень дайнда абаа. Цыпелма басаган бэшэ нүхэдтэеэ хоёр сар хүтэлжэ, зунай паар хахалаа һэн.
Хөөмэгшэ үрөөһэн хажууһаань хүүгэдэй үргэхэдэ хүндэ, даажа ядахаар бэлэй.
Бүхэли зун тэндэ ажал хээд, намар таряанда гаража, октябриин эхеэр һургуулидаа ошотороо хүдэлөө. Һуралсалаа дүүргэжэ, Һүдэнтэһөө ерэхэдэнь, бригадирнууд тодожо абаад, ажалда абадаг һэн. Цыпелма басагые 700-800 хонитой ганса һамганай туһалагша болгоо. Хони адуулалсаа, бэшэшье ажалдань хамһалсаа һэн. Тэндэ хүдэлһэнөө Цыпелма эгэшэ иигэжэ дурсана: «Үбэл зунгүй шоно элбэг, хорёогой газаагуур хэдэн тээнь гал носоожо, томо хүнэгүүдые хорёодо шагтагалаад, бүхэли һүни тэдэниие ээлжэлэн сохижо хонодог һэмди. Нэгэнэйнь дурд гэхэдэ, нүгөөдэнь хүнэгөө сохихо. Тиигэжэ тэндэ зуһаабди. Үбһэшэдэй бригадада морин тармуурта һууха хүнэй үгы байхада, бригадир намайе абаашахаяа ерээ. Барһан тэрэ хонишон Һама абгайм миниингээ ошохо болоходо, ехэ дурагүй, нулимсаяа аршажа байгаа һэн. Хэсүүл саг байгаал даа». Иигэжэ хүүгэд ошо гэһэн газартань ошожо, бүхы тээ туһалжа ябаа. Цыпелма эгэшэ морин тармуурта һуугаа, бухалнуудыешье табилсаа. Үшөө нүхэдтэеэ шүүдэрэй хатаадүйдэ, гар хажуураар үбһэ сабшадаг, хара үглөөнһөө үдэшын харанхы болотор хээгүй ажалынь үгы һэн. Саг ошожо, хүүгэд томо боложо, хүдэржэжэ, һүри һүрилхэһөө эхилээд, бүхы хүндэ ажалнуудта ябаа. Һургуулиин тарахада, хүүгэд тоог дээрэ таряа хиидхүүлхэ, хоёр хоёроороо веялкэ эрьюулхэ. Басагад табиһан бухалаа сар тэргээр шэрэжэ, веялкэдэ асаржа буулгадаг һэн. Тиигэжэ байтарынь, дайнһаа баруун гаргүй, эрэмдэг болоһон Бадмын Виктор аха ерэжэ, бригадирынь болоо ха.
Цыпелма эгэшэ 5-дахи ангиһаа Һүдэнтэдэ һурахадаа, хүйтэн байра соо нэгэ тогоошонтой, хүдэһэн дэгэлтэй, муушаг хүнжэлтэй байһан тухайгаа дурсана. Тэндэ 7 анги дүүргээд, үнөөхил Сүүгэлэй тоог эльгээгдээ. Бригадир Бадмын Виктор аха тоогой ноён боложо, 1948 он болотор шэгнүүршэнээр хүдэлөө юм. Үшөө һаалишадые амаруулха гэжэ басагад 10 хоног үнеэ һаажа, шабааһа түүжэ, тугал ажаллаһан.
Цыпелма басаган 1948 ондо Батожаргал хүбүүндэ хадамда гаража, Харымай аймагай Ара Аргалиин Будённын нэрэмжэтэ совхоздо ажаһуугаа. Хадам абатаниинь Һүдэнтэ нютагай һэн. «Хадам абатанайм 70-аадтай гэртэхин, 40-өөдтэй хадам абатан, минии нүхэр болоһон 5-тай үргэмэл ганса хүбүүниинь – 5 хүн Красноярска хизаар руу сүлэгдэһэн байгаа. Хоёр хүгшэдынь тэндэ удаан болонгүй, бурхандаа ошоһон. Сүлэлгын һүүлээр нютагаа бусаха эрхэгүй, ород сэлеэнүүдые дамжаһаар, нютагаа дүтэлэн һагад энэ совхоздо түбхинэһэн байна. Нүхэрни трактористаар хүдэлөө, Будённын совхозһоо эльгээгдэжэ, бухгалтерай курс дүүргээд, тэндээ ажаллааб. Энэ совхозой Агын аймагай бүридэлдэ ороходо, Аргали нютаг зөөгөө һэмди. Тиигээд ажахыда бухгалтераар, ажалшадые бүридхэхэ таһагые даагшаар олон жэлэй туршада хүдэлөөб. Колхозой ажалнуудта – хони хайшалалгада, үбһэндэ, сакмаанда г.м. ходо гарадаг һэнби. Арбан хоёр хүүгэдые түрэһэн эжымнай үндэр наһа наһалаа, манайдаа 103-дахи наһандаа мордоо һэн даа. Нүхэрни - Жамсаранай Лхундубай Батожаргал хүбүүн, Аргалида Коля ахай гээд нэршэһэн. Нүхэртэеэ суг хамта 50-яад жэл ажаһуугаабди. Зургаан хүүгэднай булта һургуули һудартай, мэргэжэлтэйнүүд. Үри хүүгэдэйнгээ дунда 93 наһа хүрэжэ ябанаб даа, зоргон соогоо, эдээндээ ноён байдагби. Олон аша зээнэрээ бултыень энхэржэ, арга шадалаараа туһалжа, түнтүүень үндэн угтажа, һайхан үгэнүүдээр үдэшэжэ байдагби даа», - гэжэ Цыпелма эгэшэ хөөрэнэ.
Иимэл даа, дайн дажар даралсаһан, Илалта шэрээлсэһэн Цыпелма эгэшын наһанайнь баян намтар.
