Нёдондо октябрь һарада эмхидхэгдэһэн «Буряад хэлэн: түүхэ ба хүгжэлтэ» гэһэн эрдэмэй-практическа хуралдаанда Агын тойрогой гимназиин 9-дэхи ангиин һурагша Ирина Балданова хабаадаа бэлэй. Тэрэ Агын талын басаган, багша, поэтессэ арад зондоо, ургажа ябаһан үхибүүдтэ, үри хүүгэдтээ юун гэжэ хэлэхэ, захихаяа һанаһыень шэнжэлхэ зорилготойгоор «Доржо-Ханда Цынгуевагай захяа үгэ» гэһэн хүдэлмэри бэлдэжэ, 1-дэхи һуури эзэлээ һэн. Энэ хүдэлмэрииень уншагшадайнгаа һонорто дурадхаха хүсэлтэйбди.
Доржо-Ханда Цынгуевна Цынгуева 1938 ондо Урда-Ага нютагта түрэһэн намтартай. Тэрэ наһанайнгаа амаралтада гараад, оройхон, таби наһа гараад байхадаа, зохёохы ажалда бэеэ сүм зорюулаа. Хадын хүмэгтэ хаагдаад, хабсагай шулуун хаалтаяа хаха түрин, сүлѳѳтэ уужам тала руу уһаяа шэдэлхэеэ байһан аршаан булаг мэтэ сээжынь оёорһоо мүндэлһэн шүлэгэйнь дээжэ шэлжэрэн урдашоо һэн.
Доржо-Ханда Цынгуева гуша гаран жэлэй туршада Могойтын аймагай Урта һууринда бишыхан үхибүүдтэ эрдэм мэдэсын эхи дамжуулха багшын мэргэжэлтэй байһан. Олон хүүгэдэй энэрхы эхэ, багшын сүлѳѳгүй ажалтай Доржо-Ханда Цынгуева зохёол дээрэ һууха забда олодоггүй байһан үе сагаа шаналан бэшэһэн байдаг:
Залуу наһаяа
Залгуулан бусаажа шададаг һаа,
Замайнгаа заяае
Залуур тээшэнь залаха һэм.
Захалһан хэрэгэйнгээ
Заха үзүүрыень эршэлжэ,
Зориг хүсэлѳѳ
Зохёол дээрэ табиха һэм.
Тематикын талаар Доржо-Ханда Цынгуевагай поэзи тон үргэн, баян. Онон голой тунгалаг һайханиие, улаалзай сэсэгэй хангалтама һайхан үнэрѳѳр дүүрэһэн тала дайдаяа, эхэ хүнэй жаргал, буряад зонойнгоо һайхан абари зан, инаг дуранай арюун сэбэр мэдэрэл г.м. магтан дуулаһан байна. Мүн тон ехээр тоонто нютаг, буряад арад, эхэ хэлэнэйнгээ саашанхи хуби заяан тухайда һанаагаа зободог байһан.
Уян зулгы эхын зүрхэнһѳѳ,
Урин даруу эхын сэдьхэлһээ
Урдан гарадаг буряад хэлэмнай -
Үнэтэ арюун баян хэшэгнай.
Элинсэгэй эльгээһэн
Элшэ хүсэтэй,
Эмгэн эхын
Үршѳѳл ехэтэй
Эхэ буряад хэлэмнай.
Түби дэлхэйн
Түмэн арадай
Түрэл хэлэнтэй
Тэнсэмэ хүсэтэй
Эхэ буряад хэлэмнай.
Мэдээжэ поэтессэ эхын мэдэрэл, эхэнэр хүнэй досоохи байдал эли тодоор харуулһан олон шүлэгүүдтэй.
...Халташье һуужа амараагүй,
Залуу наһаяа гамнаагүй,
Жаргал соогуур умбаагүй Эжы!
гэһэн мүрнүүдтэй «Эжы тухай домог» гэжэ шүлэгынь уран уншалгын мүрысѳѳнүүдтэ оло дахин тайзан дээрэһээ зэдэлһэн, хүн бүхэнэй сэдьхэл хүдэлгэжэ, эжыгээ хайрлаха мэдэрэл түрүүлдэг.
Дэлгэрэнгыгээр 9-дэхи дугаарта.
