КАЛАЧАКРЫН ТҮҮХЭһЭЭ
Будда Шэгэмүүни 35 наһандаа Энэдхэгтэ Бодгайяда боди модоной дэргэдэ гэгээрээ гэжэ дуулахадаа, Шамбала ороной түрүүшын хаан Сучандра, Базарвааниин эманаци, «Тандал адли гэгээрхэеэ һананаб, тиимэ Ном айладхыт» гэжэ гуйһан байна. «Калачакра» гэжэ Ном бии. Энээниие ганса санаартан бэшэ, юрыншье зон үзэхэ аргатай», - гэжэ Бурхан багша харюусаад, хаанай гуйлтаар 96 түшэмэлнүүдтэнь Дуйнхор Идамай түрүүшын Ехэ Ном хүртөөһэн байна. Бурхан багша Ваанда хүртөөхэдөө, Мандала ордондоо 722 бурхадтай танилсуулаа. Тэрэ гэһээр энэ Номдо хүртэлгэ хаанашье үнгэргэгдэхэдөө, олон хүндэ айладхагдадаг заншалтай. Сучандра хаан нангин нютагаа бусажа, Бурхан багшын үгэнүүдые бэшээ, тэдэнээ тайлбарилаа, Идам Калачакрын алтан ордон баряа. Ажаһуугшадынь «Калачакра» Ном үзэжэ, бодото дээрээ шуналтайгаар хэрэглэжэ эхилээ бэлэй. Шамбалын хаашуул бэе бэедээ уг залгамжалуулан Калачакрын Ном дамжуулдаг байһан. Тиигээд 600 жэлэй удаа гүрэндэнь тэрсэнүүд үгы боложо, бүгэдөөрөө буддын шажанда ороһон түүхэтэй. Энэ гүрэнэй ажаһуугшад дээдын оюун сэдьхэлэй туйлай ехэ хүгжэлтэ абаһан байна. Тиигэжэ Шамбала орон хүнэй нюдэндэ харагдахаяа болиһон. Арюун сэбэр сэдьхэлтэй зон лэ тиишээ харгы олохо аргатай гэжэ тоологдодог. Харагдадаггүй зориһон газар мүнөө үедэ хаанаб? Гансал һахилда хүртэһэн зон тиишээ хүрэхэ аргатай гү? Калачакрын системэдэ туйлай ехэ үүргэ дүүргэдэг Шамбала үнэн дээрээ хаана байдаг бэ гэһэн асуудал олон хүнэй һонирхол татадаг. Энэ орон хойто зүгтэ оршодог гэжэ хэлэгдэһэн байдаг, Үндэр түрэлтэ 14-дэхи Далай лама баһа бии гэдэг юм. Улаан-Үдын дасанай Дуйнхор дуганай шэрээтын, Д.Д.Заяевай нэрэмжэтэ буддын шажанай «Даши Чойнхорлин» гэһэн университедэй «Дуйнхор» факультедэй декан Буда Цыденов гэбшэ ламын хэлэһээр, мүнөө үедэ тэрэ гүрэниие 21-дэхи Ригден Магагба хүтэлбэрилдэг.
XI зуун жэлдэ Калачакрын Ном - Энэдхэгтэ, һүүлээрнь Түбэдэй, Монголой, Россиин дэбисхэртэ үргэнөөр дэлгэрһэн байна.
САГАЙ ХҮРДЭ
Калачакра, али Дуйнхор «сагай хүрдэ» гээд тэмдэглэгдэдэг. «Кала» гэжэ үгэ «саг» гээд оршуулагдадаг, хубилшагүй бодото байдалай һүлдэ. «Чакра» хадаа хүрдэ тэмдэглэжэ, оршон тойронхи байдалай хогоосон шанар харуулдаг. Тиихэдээ Калачакра хубилшагүй бодото байдалай болон бии байгаа бүхы юумэнэй хогоосон шанарай нэгэдэл өөртөө абадаг юм. Хүн досоохи элшэеэ хубилгажа, гадаада дэлхэйн элшын урадхал хубилгаха шадалтай юм. Баруун гүрэнүүдэй гүн ухаанай үзэмжөөр, хүн болон Замбуулин хоёр жэжэ юумэнэй юртэмсэ (микрокосм) ба бүхы замби түби (макрокосм) мэтэ суг хүдэлдэг.
Дуйнхор – тарниин, дандарай үлэмжэ дээдэ идам, гэлэгбаа ёһоной табан дошхон идамай нэгэн дүрсэлэгдэдэг. Түхэлынь гэбэл, хүхэ бэетэй, 4 нюуртай, 24 мотортой, хүлөөрөө шолмосые дараад зогсожо байдаг. Энэ хадаа тоогой эзэн, зурхайн бурхан болоно. Дэлхэй тооһоо бүридэһэн гэжэ тоологдодог. Тэрэнэй хүхэ, улаан, сагаан, шара - 4 үнгын нюурынь 4 уларилые гэхэ гү, али жэлэй дүрбэн саг, 12 мэлмы гэхэ гү, али нюдэниинь 12 һара, 24 мотор гэхэ гү, али гарынь 24 сагай уларил, хурганай үенүүдынь 360 хоног бэлгэдэһэн гэдэг.
Дуйнхор 2 янзын байдаг: 1-дэхинь-дүрсэгүй, 2-дохинь – дүрсэтэй. Хогоосон шанар ойлгожо байһан бэлиг агууехэ амгалантай нэгэдэхэдээ, дүрсэгүй дуйнхор болоно. Гурбан сагай бурхадай сэдьхэл, тэрээнтэй хамта дээдын амгаланай нэгэдэхые дуйнхор гэдэг. Тиихэдээ дуйнхор хадаа 3 сагай бурхадай нэгэдэһэн дүрсэ гэжэ ойлгохоор.
Шамбалын хаан Манджуш-рикирти «Краткая Калачакра-тантра» гэжэ 5 Ном бэшэһэн. Ном 5 бүлэгһөө бүридэдэг (Основы астрологии, астрономии, строения космоса и составления календарей; Теоретические знания о теле человека; Переход к инициации, подготовка к медиативным практикам; Правила медитации; Состояние Пробуждения).
