Шулуутай нютагай ажаһуугша Надежда Базаргуруева 2014 ондо таряашанай-фермерскэ ажахы байгуулжа, эбэртэ бодо мал арьбажуулна. Түрүүн үмсын хамһабариин ажахы ябуулдаг байһан. Фермер болоод, удаадахи жэлынь «Начинающие фермеры» гэһэн хизаарай конкурсын грантда хүртэжэ, ажахыгаа үргэдхөө. Грантын ашаар үүлтэртэ мал, техникэ худалдажа абаа. Малай мяханай зүйлнүүдые буйлуулаад, элдэб хоол үйлэдбэрилдэг цехтэй болонхой. Цех соогоо мяхаар фарш, бууза, банша ба бусад түүхэй хоол бэлдэжэ, ажаһуугшадта наймаалдаг юм.
«Гүрэнэй зүгһөө дэмжэлтэгүйгөөр, хүдөө буусада дангигар байдал түхеэрхэнь, мал олоор үсхэбэрилхэнь, техникэ абахань бэлэн бэшэ. Грантын ашаар хараалһан зорилгоёо бэелүүлнэбди», - гэжэ олзын хэрэг эрхилэгшэ Надежда Анатольевна хөөрэнэ. Бэлдэһэн хоолоо Ага, Могойто тосхонгуудаар, хизаарай олон аймагуудаар наймаада табидаг шуу.
Хара-Шэбэр нютагһаа уг гарбалтай Надежда Базаргуруева Агын аймагай Шулуутай нютаг хадамда гаража ошоходоо, наһанайнгаа нүхэр Жамсаран Будажаповичтай дунда һургуулида хүдэлжэ эхилһэн юм. Тамирай багшын мэргэжэлтэй. Шулуутайда үхибүүдтэ хореографиин хэшээл зааһан. Багаһаа мал ажаллаха дүршэлтэй байһан тула багшынгаа ажал орхижо, үмсын хамһабариин ажахы эрхилхэ гэжэ шиидээ һэн. Сээнтэртэ ажаһуухадань, малынь үсөөн байгаа, тииһээр үдэжэ эхилхэдэнь, хүдөө гаража, ажахыгаа үргэдхэһэн ха. Хадамуудайнгаа бууса дээрэ мал арьбажуулжа эхилээ. Шулуутайн Ута Хүнды гэжэ газар эртэ урда сагһаа хойшо мал үсхэбэрилхэдэ зохид газар юм. Үмсын хамһабариин ажахын нэрэ зэргэтэй боложо, ажалаа үргэнөөр ябуулжа эхилээ. Хүдөөдэ мал ажаллажа эхилхэдэнь, хадам абатаниинь, хэзээшье, зүбшэл заабари үгэhэн бэзэ. Багахан ажахы ябуулжа байһан зоной фермернүүд боложо эхилхэдэнь, Надежда Анатольевна ажахынгаа нэрэ зэргэ хубилгажа, 2014 ондо таряашанай-фермерскэ ажахы болгоо. Жэл үнгэрһэн хойно фермернүүдые дэмжэхэ зорилготой хизаарай программада орожо, ажахыгаа үргэдхэхэ түсэб табиба. Нэгэ сая 265 мянган түхэригэй грантда хүртэжэ, мүн тэрээн дээрээ өөһэдын мүнгэн зөөри нэмэжэ, мал, техникэ худалдан абаа.
Фермерэй бүлэ ажахыгаа үргэдхэжэ эхилхэдээ, мал үсхэбэрилгэдэ анхаралаа хандуулһан байна.
Малайнгаа шуһа һэлгүүлхэ гэжэ үүлтэртэ мал худалдажа абаһан. Тодорхойлходо, казах малаан үүлтэрэй буруунуудые абаа. Богонихон болзор соо эбэртэ бодо малынь олон болоо һэн. Трактор техникэнь улам һайжараа. Үбһэ сабшалгада хэрэглэдэг пресс-подборщик, тармуур, двухбрусна хажуур, «Беларусь», хитад үйлэдбэриин «Фотон» тракторнуудые абажа, ажалаа оньһожоруулагдамал аргаар бүтээдэг болоо. Буусадаа худагтай, малай хоол эрхимээр нөөсэлдэг. Хүдөөдэ мал дээрэ Н.Базаргуруевагай дүү хүбүүн Баир Доржиев хүдэлнэ. Мүн тэрэнэй хажуугаар бусад туһалагшад бии. Буусань 95 гектар газарта нэмжынэ. Фермер гэртээ мяха буйлуулжа наймаалдаг болоо. Иигэжэ олзо оршотой байдаг болоо бшуу. Эбэртэ бодо мал тэжээгээд, арһа мяхыень наймаалхада олзотой аад, үсхэбэрилхэ талаар ажалынь ехэ гэжэ фермерэй үгэһөө ойлгогдоо. Удангүй «Шэтэ-Забайкальск» гэһэн гүрэнэй харгын хажууда «Нүхэр» кафе соо мяхаар элдэб эдеэнэй зүйл үйлэдбэрилдэг цех түхеэрһэн байна. Грантын ашаар мяханай зүйлнүүдые хүргэхэ холодильник, мяха татаха хэрэгсэл г.м. абаһан.
Агын оптово наймааһаа талха абана, харин мяхаар түрүүшын үедэ дуталдажа байһан һаа, мүнөө өөрынгөөл ажахын малай мяха буйлуулна. Цехтэнь хүдэлдэг Дарима Цымпиловагай ба бусадай аша оролдолгоор ажал ябана. Бэлдэһэн үйлэдбэриеэ олон нютаг газарнуудай наймаануудаар саг соонь тараахань шухала. Эндэ жолоошоной үүргэ ехэ. Шулуутай нютагай Алексей Чимитов жолоошон-экспедиторээр олон жэлдэ ажаллана. Нёдондо Ага тосхоной хойто бэедэ «Хангал» наймаа нээжэ, тэндээл цех эмхидхээ. Үйлэдбэринь худалдан абагшадай дунда эрилтэ ехэтэйгээр наймаалагдадаг болоо. Эмхи зургаануудһаа, ажаһуугшадһаа захилнууд орожо байдаг.
«Гүрэнэй зүгһөө дэмжэл-тэгүйгөөр хүдөө буусада мал олоор үсхэбэрилхэнь, техникэ абахань бэлэн бэшэ. Грантын ашаар хараалһан зорилгонуудаа бэелүүлнэбди. Фермерэй нэрэ зэргэтэй болохонь бэлэншье hаа, үнэн дээрээ тэрэнээ даагаад ябаха гээшэ бэлэн бэшэ. Хүдөө газарта олон жэл ажаһуухадаа, мал ажаллаха, тэжээхэ талаар ажалай баян дүршэлтэй бо-лоһон байнабди. Хүдөөгэй бэлэн бэшэ ажал өөһэдынгөө хүсөөр хэдэг һэмди. Түрүүшын жэлнүүдтэ хүндэхэн байгаа. Мүнөө засаг зургаанай дэмжэлтын аша туһаар ажалнай оньһожоруулагдамал болонхой бшуу», - гэжэ Надежда Базаргуруева хөөрэнэ.
Фермерэй хэлэһээр, ерээдүй сагта үүлтэртэ ажахы боложо, гүрэнһөө субсиди абажа, малаа олошоруулха гол зорилготой. Һүтэй, мяхалиг үүлтэрэй үнеэ үсхэбэрилжэ, үйлэдбэрииень тушаажа, олзо оршо олохо ажал ябуулдаг. Наймаада мяханай полуфабрикадуудһаа гадна һүнэй зүйлнүүдые элбэгээр табиха хүсэлтэй бшуу. Малай томо байра бариха гэжэ хараа түсэб табина. «Мал хараха - ама тоһодохо» гэжэ дэмыдэ хэлсэдэггүй. Ерэхэ жэлнүүдтэ таряаланаа үргэн болгожо, ехэ хэмжээнэй гектарта таряа тарихаар түсэблэнэ. Базаргуруевтан нютагтаа, Агын аймагта үнгэргэгдэһэн ниитэ, соёлой, тамирай хэмжээ ябуулгануудта мяхаар, мүнгөөршье туһалдаг юм. Жэшээлхэдэ, Сагаалганда, «Зунай нааданда» ба бусад мүрысөөнүүдтэ горитойхон туһаламжа үзүүлдэг байна. Н.Базаргуруева Жамсаран нүхэртэеэ табан хүүгэдые хүмүүжүүлнэ.
Надежда Базаргуруевагай ударидадаг таряашанай-фермерскэ ажахы хизаарай, тойрогой фермернүүдэй, олзын хэрэг эрхилэгшэдэй конкурсдо хабаадажа, эрхимүүдэй тоодо орожо, магтаалтай ажалладаг. Жэшээлбэл, үнгэрэгшэ жэл хизаарай олзын хэрэг эрхилэгшэдэй конкурсдо түрүүшын һуури эзэлээ һэн. Хизаарай хүдөө ажахын, экономикын яамануудай зүгһөө хүндэлэлэй грамотанууд, баярай бэшэгүүд барюулагдаһан юм.
