Февралиин 21-дэ Түрэл хэлэнэй уласхоорондын үдэр тэмдэглэгдэхэеэ байна. Энэ үдэр угтуулан, Ага тосхоной «Туяа» сэсэрлигтэ түрэл хэлэеэ хүгжөөхэ ажал эдэбхитэйгээр ябуулдаг багша Арюна Мункуеватай танилсабабди. Урагшаа һанаатай багша иигэжэ хөөрэбэ.
Буряад хэлэнэй хэшээлдэ.
«Хүн гээшэ түрэл хэлэнэй хүсөөр бүхэжэдэг, далижадаг, арад зонойнгоо түүхэ домог, абари зан, оюун ухаанай баялиг бэедээ шэнгээн абадаг», - гэжэ ородой агууехэ багша К.Д.Ушинский хэлэhэн юм.
Ургажа ябаhан багахан үринэрөө hурган хүмүүжүүлхэ гээшэ гэртэхинэй ба багшын гол зорилго. Тиимэhээ яhатан бүхэн, тэдэнэй тоодо буряад угсаатан хүүгэдээ hургаха талаар аргагүй ехэ оролдолго гаргаха ёһотой.
«Туяа» сэсэрлигтэ үхибүүдэй буряад хэлэ хүгжөөлгэдэ ехэ анхарал хандуулагдадаг. Ажалдаа элдэб интегрированнэ хэшээлнүүдые хэрэглэдэгбди. Хажуугаарнь хүмүүжэмэлнүүдэй гэртэхиндэ хандажа, суг хүдэлдэгбди.
Үнгэрэгшэ жэлэй Буряад хэлэнэй hара онсо илгаатайгаар үнгэрөө. Буряад хэлэнэй hарын нээлгын баяр ёһололдо манай сэсэрлигэйхид «Хүхюу бүмбэгэ» гэhэн челлендждэ хабаадан, видео буулгаа, буряад арадай нааданай үдэр үнгэргөө, ёохор нааданай фестиваль г.м. һонирхолтой хэмжээ ябуулгануудта хабаадаа. «Түрэл hайхан буряад хэлэмнай» гэhэн уряа доро жэл бүри үнгэргэгдэдэг «Барбаадай» гэhэн эдир шүлэгшэдэй муниципальна конкурсдо Ага тосхоной сэсэрлигүүдэй гуша гаран эдир шүлэгшэд соо Батуева Сурена, Батуева Айлана, Жундуева Номина хүмүүжэмэлнүүднай хабаадалсаа. Тэдэнэй уншаhан шүлэгүүд олоной анхарал татаа. Манай сэсэрлигэй ажалтадай зүгhөө эдэ гэртэхиндэ оролдожо бэлдэлсэһэнэйнь түлөө баярые хүргэнэбди. Тэрээнhээ гадна «Талын аялгаханууд» гэhэн дуунай конкурсдо һургуулида бэлэдхэлэй бүлэгэй Батоев Жаргал «Шатар» гэhэн дуу дуулажа, II шатын дипломдо хүртөө.
Мүнөө бидэ Сагаан һарын һайндэртэ бэлэдхэл эхилэнхэйбди. Жэл бүри энэ һайндэртэ бэлдэхэдэмнай, хүмүүжэмэлнүүдэй гэртэхин маанадта ехэ туһа хүргэдэг: угаа мэдэхэ, буряад дуунуудые, хатар, оньhон үгэнүүдые, үреэлнүүдые сээжэлдүүлхэ г.м. Зурагай ба уран hайханай мүрысөөнүүдтэ тэдэ хүүгэдээ бэлдэжэ, эдэбхитэйгээр хабаададаг юм. Мүнөө жэл сэсэрлигтэмнай Сагаан һарын һайндэртэ бүлэг бүхэндэ Сагаалган тухай hонирхолтой хэшээлнүүд үнгэргэгдэнэ, буряад арадайнгаа наадануудые нааданабди, ёохор хатарнабди.
Хүүгэдтэ түрэл хэлэеэ дамжуулха хэрэг ганса Буряад хэлэнэй һарада бэшэ, саг үргэлжэ эмхидхэжэ байдагбди. Хэшээл болон хэмжээ ябуулга бүхэндэ элдэб шэнэ онол аргануудые хэрэглэхэ гэжэ оролдодогбди. Жэшээнь, һара бүри сэсэрлигтээ болоһон һонинуудые суглуулжа, буряад хэлэтэ газетэ гаргаад, хүмүүжэмэлнүүдэйнгээ гэртэхиндэ тараадаг болонхойбди. Шэнэ жэлэй эхинһээ буряад арадай онтохонуудай удхаар буряад хэлэн дээрэ мультфильмуудые буулгажа эхилээбди. Энэ ябуулга олон зорилгонуудые бэелүүлнэ. Нэн түрүүн hайнаар, гүнзэгы удхатайгаар, элдэб ушарнуудые хөөрэхэ шадабари хүгжөөхэ гэжэ һананабди. Үхибүүдэй һургуулида орохо наһа хүсөөдүй үень үгэ холболгыень, зүб, тодорхой хэлэлгыень хүгжөөхэдэ эгээл таарамжатай, нугархай хаһань юм. Сагаан hара соо шэнэ мультфильмын нэгэ хэды сери үхибүүдтэ харуулха түсэбтэйбди. Иигэжэ түрэл хэлэндээ һонирхол, дурлал ба хүндэлэл хүмүүжүүлэгдэхэ гэжэ найданабди. Хажуугаарнь хүмүүжүүлэгшэдтэ туһалжа, үхибүүдые алиш талаар хүгжөөхөөр онол арга ба хэшээлнүүдые буряад түхэлтэй болгожо бэлдэлсэдэгби.
Буряад хүн бүхэн түрэл хэлэеэ, ёhо заншалаа уһанда хаянгүй, хүгжөөн һалбаруулха үүргэтэйбди. Буряад хэлэтэй, буряад сэдьхэлтэй, үндэһэн арадаа хүндэлдэг үхибүүдые хүмүүжүүлэел даа!»
