Усть-Ордагай Буряадай автономито тойрогой Эрхүүгэй можотой ниилэхэдэ, можын эмхи болгогдоод байһанаа, дахин «Баяндайн аймагай больница» гэһэн гүрэнэй элүүрые хамгаалгын можын бюджетнэ эмхиин таһаг болоһон. 2017 ондо тус санаториин байшанда Павел Имедоевой дурасхаалта самбар тодхогдоһон байна.
Мүнөөнэй байдал
«Нагалаг» санатори руу Эрхүүгэй можын, Үбэр Байгалай хизаарай, Саха-Яхадай, Буряад ороной болон Россиин ондоо регионуудай ажаһуугшад ерэжэ, арга абаад, амараад ошодог.
Пиявкаар арга хэгдэнэ. Долгор РАДНАБАЗАРОВАГАЙ фото-зурагууд.
Хоёр дабхартай санаторидо 21 хүнһөө бүридэһэн эбтэй эетэй ажалша коллектив хүдэлнэ. Тус санатори холо бэшэ оршодог Нүхэ-Нуур гэһэн нуурай аргами шабараар аргалдагаараа мэдээжэ болоһон. Буртай шабарайнь (илистая грязь) бэе махабадта туһатай элдэб микроэлементнүүдээр, селен, марганец г.м. металлнуудаар, минеральна дабһаар баян тула арга абаһан зон заһардаг, һэргэдэг. Үбшэнтэд душтай, болбосон түхэлтэй, хоёр, гурбаншье һууритай палатанууд соо байжа, адагынь 7-10 үдэрэй туршада арга абадаг юм. Эрэмдэг зондо хараалагдаһан палатануудшье бии. Нёдондо хэгдэһэн капитальна заһабарилгын һүүлээр санатори бүри уужам, һаруул, дулаан болоо, һалхитуулга хэгдээ, «Полимаг» гэһэн магнитотерапиин аппарат, лазер абтаа. Олон хүтэй, шууяатай курортнуудта дурагүй хүнэй эндэ ерэжэ, сэдьхэлээрээ амархаар, бэеэ аргалхаар дүүрэн эрхэ нүхэсэл зохёогдонхой. Мүнөө амаралгын таһалга соо заһабарилга хэгдээд, 3D панно, проектор болон бэшэшье хэрэгсэлнүүд тодхогдохо. Соёлой программа табигдажа, арга абагшад караоке дууладаг, фильмүүдые харадаг, номой санда сагаа үнгэргэдэг, мүн эндэ элдэб үдэшэнүүд, концертнүүд, лекцинүүд эмхидхэгдэдэг. Тэдэнэй урманда бильярдна таһалга, элдэб янзын тренажёрнууд, массаж хэдэг креслэ, сауна, фитосауна, душ Шарко бии. Энэ санаторидо массаж, эмнэлгын физкультура, иглорефлексотерапи, мануальна терапи, гирудотерапи, ингаляци, магнитотерапи, электрофорез, лазер г.м. түхеэрэлтэнүүдээр, шабараар арга хэгдэжэ, периферическэ нервнэ системын, радикулит, артрит, артроз г.м. яһанай, псориаз, экземэ г.м. арһанай, гинекологическа, урологическа ба бэшэшье олон үбшэнгүүд аргалагдадаг шуу. «Таягтай ерэһэн аад, таягаа орхёод ошобо» гэжэ арга абаһан зон, «Нагалаг» санаториин ашаг туһа тухай нютагай ажаһуугшад тэмдэглэдэг ха. Юуб гэхэдэ, нютагай сэбэр агаар, үлтэй хоол, тусхай диетэ, арга абалга, амаралга хүнэй бэеын элүүр бололгодо һайнаар нүлөөлнэ.
Арга абагшадта бэшэ эдеэ хоолой хажуугаар заншалта хоол – бүхэлеэр, бууза, нютагай фермернүүдэй үйлэдбэрилһэн хоол г.м. дурадхагдадаг байна. Үдэрэй 5 дахин хооллуулдаг. Фитобар соо хүн зон амарангаа, һонинуудаараа андалдангаа, үдэр бүри ондо ондоо – бэедэ туһатай 5 янзын сай ууха аргатай. Санаториин ажалтадай анхарал доро бэе махабадаа элүүржүүлжэ байһан зоной тоо жэлһээ жэлдэ олошорно.
Нангин шүтөөнэй Нүхэ-Нуур
Санаториин культорганизатор Римма Дербеевагай хөөрэһөөр, «Нагалаг» санаториһоо 4 модо зайда оршодог Нүхэ-Нуурай нэрэ «Яма-озеро» гэһэн оршуулгатай. Официальна баримтаар, нуурай хонхорынь 18 метр гүнзэгытэй. Дабһатай энэ нуур ехэ бэшэ аад, хатадаггүй.
Нүхэ-Нуур.
Бүдүүн зоной, хүүгэдэйшье энэ нуур-та ороходо, яра шарха, шулгархайнь эдэгэшэдэг байгаа ха. Тиимэһээ үни холоһоо энэ нуурые хүнэй, амитадай бэедэ туһатай, аргами шабартай гээд зон нангинаар шүтэдэг байһан. Мүн Нүхэ-Нууртай холбоотой олон домогууд бии. «Нүхэ-Нуурта ундаа харяахаяа ерэһэн нэгэ унаган шэнгэһэн аад, нэгэ хэды үнгэрһэн хойно энэ нуурһаа 50-яад модо зайда оршодог Эхирэд-Булгадай аймагай Ордынское нуурай хажууда амиды олдоһон ха. Тиимэһээ Нүхэ-Нуур Ордынское нууртай газар доогуур холбоотой гэһэн тухайламжа бии. Үшөө нэгэ домогоор, нэгэ үригүй эхэнэр энэ нуурта ошожо, хүүгэдые гуйдаг байһан ха. Гайхалтайнь, тэрэ үнэхөөрөө үри хүүгэдтэй болоһон. Бидэндэшье нэгэ жэшээ байха. Санаторидомнай Марина гэжэ басаган ажалда ороо һэн. Тэрэ 14 жэлэй туршада хүүгэдгүй байгаа, хүнүүдые шабараар жэгнэжэ эхилэмсээрээ, декретнэ амаралтада гараа бэлэй. Энэ нуурнай нангин шүтөөнэй газар юм. Эмнэлгэдэ хэрэглэхэ шабарыень абалгада бөө хабаадажа, уншалга хэжэ, нуурһаа шабар абаха зүбшөөл гуйдаг. «Нүхэ-Нуурай хажууда урдын сагта баян бардам зон ажаһууһан: сэхээрээ 14 модо болодог Баяндай руу үхэр малаа туухадань, толгой боложо ябаһан үхэрынь Баяндай орожо ябадаг, харин тон һүүлдэ ябаһан малынь һая хашааһаа гаража байдаг һэн» гэжэ зон хэлсэдэг байһан», - гэжэ Римма Гавриловна хөөрэбэ.
Нуурай шабарайнь шанар шэнжэ, бэедэ туһатайень шэнжэлхэ хэмжээ ябуулгануудые 1985, 1996 онуудта Эрхүүгэй эрдэмэй-шэнжэлэлгын институт хэһэн юм. 2006 ондо Томскын эрдэмтэдшье энэ нуурай шабар шэнжэлһэн. Эдэ шэнжэлэлгэнүүдэй дүнгүүдээр, шабарайнь шанар шэнжэ Крымэй Саки курортын шабартай адли туһатай, эм домтой гэжэ элирүүлэгдэһэн. Мүнөө энэ нуурай уһанай бузарлагдахагүйн, эрьеынь, шабарайнь сэбэр байхын тула тойроод хорёологдоһон шуу.
Өөрын танюуһатай
Санаториие олоной дунда бүри мэдээжэ, һайнаар танигдаха «нюуртай» болгохын тула тэрээн тухай мэдээсэлтэй букледүүд, дурасхаалта газарнуудай зурагтай магнитигууд, гарай бэлэгэй продукци, жэшээнь, Нүхэ-Нуурай зурагтай аяга г.м. бүтээдэг байна.
Э.Мантатова логотип тухай хөөрэнэ.
«Эрхүүгэйхидэй дунда мэдээжэ болоһон дизайнер Гомбо Зориктуев санаториимнай логотипай түхэл, уран шэмэглэлыень (дизайн) зохёогоо һэн. Логотип дээрэ хоёр гар зураатай: нэгэниинь хүрьһэтэ газарай, нуураймнай шабарай эршэ хүсэ, нүгөөдэнь хүхэ тэнгэриин болон агаарай хүсэ һүлдэлнэ. Мүн Нагалагай тала нугын элдэб ногоогоор, үнгын һайхан сэсэгүүдээр бүрхөөгдэдэг тула Гомбо Зориктуев санатори һүлдэлһэн сэсэгүүдые зураа», - гэжэ Эльвира Мантатова мэдүүлнэ һэн.
Экологическа сэбэр оршон байдалда, сэбэр агаартай газарта түбхинэһэн, ой модотой, сабшаланай эзэлүүритэй, һархяаг болон жэмэсүүдээр баян оршон тойронтой «Нагалаг» санатори ходо элдэб конкурснуудта хабаададаг. «Сто лучших товаров России» конкурсдо хабаадаха, ОМС-эй шугамаар зониие түлбэригүйгөөр аргалхын тула лицензитэй болохо, шабараар эмнэлгын шэнэ корпус бариха, столово үргэдхэхэ, шэнэ түхеэрэлтэнүүдээр хангагдаха, тренажёрнуудай парк шэнэлхэ г.м. олон түсэбүүд санаторидо хараалагдана.
Долгор РАДНАБАЗАРОВА.
