Нагалагай дунда һургуулида хамта дээрээ 32 хүн хүдэлнэ, һурагшад – 110. Хүүгэдэй тоо олошорно, юундэб гэхэдэ һуурин хүгжэнэ - харгынууд баригдаа, гэрэлтүүлгэ хэгдээ, суута санатори хүдэлнэ, тэндэ олон хүн бэеэ аргалхаяа, амархаяа ерэдэг. Тиимэһээ залуушуул хото городуудһаа ерэжэ, гэрнүүдые барина, нютагтаа түбхинэнэ.
Һургуулиин кабинедүүд багашаг, булта проекторнүүдтэй, интерактивна самбарнуудтай, 7 кабинет мультимедийнэ хэрэгсэлнүүдээр хангагданхай. Кабинедүүд багшанарай оролдолгоор ёһо гурим соогоо зохёогдонхой, наглядна пособинуудаар баян.
Хүүгэдые һургаха хэрэгтэ амжалтатай хүдэлжэ байһан багшанарые тэмдэглэбэл, «РФ-гэй арадай гэгээрэлэй эрхим» нэрэ зэргэтэй тоо бодолгын багша Энгелина Романова, «РФ-гэй һуралсалай хүндэтэ хүдэлмэрилэгшэ» химиин багша Валентина Хантаева, Эрдэм һуралсалай яаманай хүндэлэлэй грамотаар шагнагдаһан, директорээр 11-дэхи жэлээ хүдэлжэ ябаһан, биологиин ба химиин багшын мэргэжэлтэй Руслан Хантаев, ород хэлэнэй ба литературын багша Светлана Балтухаева, эхин шатын ангинуудта заадаг Людмила Алсаева, биологиин багша Эрна Мандарханова гэгшэд болоно.
Тамирай танхим соо. Долгор Раднабазаровагай фото.
Химиин болон физикын хэшээлнүүд нэгэ кабинет соо үнгэргэгдэдэг. Валентина Хантаевагай һурагшад ЕГЭ тушаахадаа, Эрхүүгэй можо соо эгээ ехэ балл абадаг юм. Һурагшадынь эндэ һая химеэр бүхэроссиин шалгалтын хүдэлмэри (ВПР) булта «5» дээрэ бэшээд байна һэн. Һүүлэй үедэ Нагалагай һурагшад шанга шалгалтануудые тушаажа, олоор эмнэлгын дээдэ һургуулида ороно. Биологиин багша Эрна Мандарханова болон физикын багша Вячеслав Борголов гэгшэд хүүгэдтээ үргэн мэдэсэ үгэдэг юм. Англи хэлэнэй багшань дээдэ эрдэмтэй, залуу, һайн ерээдүйтэй багша. Мүнөөнэй технологи һайнаар мэдэнэ, хүүгэд дуратайгаар хэшээлдэнь ябадаг. Эдэ болон бэшэшье олон багшанарай оролдолгоор һурагшадынь ерээдүйнгөө мэргэжэлдэ һайн бэлэдхэлтэй гарадаг юм.
Буряад хэлэ залуу багша заана. Минии һанамжаар, хүүгэдээ буряад хэлэндэ һайнаар һургахаа һанаа һаа, литературна хэлэ мэдэхэ мэргэжэлтэниие уриха хэрэгтэй. Хүүгэдэй гэртэхин болон оршон тойронхи зониинь буряад хэлэтэй байха ёһотой. Үгы һаа сая мүнгэ үгөөшье һаа, хүн дуугаржа һурахагүй. Һүүлэй үедэ буряад соёл, хэлэ хүгжөөлгын талаар ажал хэгдэжэ эхилһэниинь һайшаалтай. Тойрогоймнай хүтэлбэрилэгшэ Анатолий Прокопьев ехэ хубитаяа оруулна, оролдоно. Би тэрэниие ехэ хүндэлнэб. Бидэшье оролдонобди, хүүгэдээ түрэлхи хэлэндэнь һурганабди. Тойрогой хүтэлбэрилэгшэ Анатолий Андриянович ород яһанайшье һаа, буряад хэлэ үзэжэ байна. Маанадтай буряадаар хөөрэлдэдэг, буряад соёл, хэлэ дээшэнь үргэжэ ябана.
Манай һурагша, Вершининск һууринай жаахан ород басаганай намда дүтэлжэ: «Дарга, сайн байна» гэжэ хэлэхэдэ, жэгтэй гоё, һонин байгаа һэн. Манай багша Людмила Алсаева буряад хэлэнэй учебно-методическа комплект бүридхэдэг хороондо ородог, шэнэ номуудые зохёолсодог. Мүнөө 1-2-дохи ангинуудай «Үзэглэл» гаргаад байна. Тиибэшье буряад хэлээр номууд үсөөдэнэ», - гэжэ директор Руслан Хантаев хөөрэнэ.
Багшанарай хахадынь - залуушуул. Һурагшадынь дээдэ эрдэмтэй боложо, түрэл һургуулидаа хүдэлхэеэ ерэдэг заншалтай. Жэшээнь, мүнөө һуралсалай жэлдэ багшын мэргэжэлтэй болоһон 7 хүн бусаһан байна. Тиибэшье ондоо нютагуудай байдал адаглан, Руслан Николаевич һанамжатаяа хубаалдана: «Совет үеын багшанар ёһо журамай, ажалай талааршье бүхы урдаа хараха зомнай болоод байна. Ямаршье программануудые зохёогоо һаамнай, залуушуул һургуули руу бэлэндэ хүдэлхэеэ ерэнэгүй. Мүнөө сагайхяар тэдэ яагаад бэ даа ехэ мүнгэ олохо гэжэ һанадаг болонхой. Оюун ухаанай баялиг, ёһо журам гээшые мүнгэн зөөридэ шунахайралга өөр дороо бүхөөр дараа гэхэдэ болоно. Совет үедэ абаһан хүмүүжэлэй эрхим дүй дүршэл аалихан холодожо байна. Тиимэһээ хүүгэдтээ һайн хүмүүжэл үгэхые оролдохо хэрэгтэй».
Һургуулиин дэргэдэ аминдаа байшан соо тамирай танхим оршоно. Үнгэрэгшэ зуун жэлэй 80-яад онуудта «Баяндай» совхозой хүтэлбэрилэгшэ Павел Имедоевой барюулһан нютагай соёлой болон тамирай комплекс 2014 ондо шатаа һэн. Тэндэ физкультурын хэшээл үнгэргэдэг байһан, тиимэһээ энэ хэшээл эмхидхэхэ байрагүй болошоо. 2020 оной эхиндэ 985 дүрбэлжэн метрэй тамирай байшан баригдаа. Болбосон түхэлтэй тамирай танхим Эрхүүгэй можо соо оройдоол хоёр: нэгэниинь Свирск хотодо, хүдөө һуурингуудай дунда Нагалагай танхим түрүүшын байгаа. Энэ байшан Эрхүүгэй можын һуралсалай шугамаар «Развитие села» программын хэмжээндэ баригдаа. Барилгада 56 сая гаран түхэриг гаргашалагдаһан юм.
Тамирай танхимай фундамент бүхэли шулуугаар хэгдэһэн, бүхөөр, шанартайгаар баригдаһан байшан юм. Руслан Хантаев энэ объектын тушаагдатар барилгын ажал ходо хинажа ябаа, болт, шүрэб бүхэнииень мэдэхэ байгаа. Танхим соо һоригшодой болон хүбүүдэй, басагадай хубсаһаа һэлгүүлдэг, эмшэнэй, эрэмдэг үхибүүдтэ хараалагдаһан таһалганууд, туалет г.м. бии. Вентиляци һайнаар хүдэлдэг, дээрэ потологто шииг һалгадаг хэрэгсэл зохёогдоотой. Инвентарна таһалга бии. Зарим хэрэгсэлнүүд Эрхүүгэй можын «Развитие физической культуры и спорта» программаар ерээ. Барилдаанай хибэс 90 мянган түхэригөөр Новосибирск хотоһоо худалдан абтаһан. Тамирай олон янзануудые хүгжөөхые оролдоно. Тамирай танхимай хүдэлжэ эхилһээр, 1 жэл үнгэрһэншье һаань, тойрогой хэмжээнэй 2-3 мүрысөөн эмхидхэгдээд байна. Жэшээнь, мэдээжэ тракторист Валерий Шанхаевай дурасхаалда зорюулагдаһан волейболоор турнир.
Дэлгэрэнгыгээр 14-дэхи дугаарта.
Нордоп БАБУЕВА.
