Агын Буряадай тойрогой 80 жэлдэ зорюулагдаһан эрдэмэй-практическа конференциин «Гүрэнэй ба муниципальна хүтэлбэри» секцидэ хабаадагшадай һонирхол Забайкалиин гүрэнэй дээдэ һургуулиин гүрэнэй, муниципальна хүтэлбэриин ба политикын кафедрын доцент Жаргал Тумуровай элидхэл ехэтэ татаа. Залуу эрдэмтэн Агын Буряадай тойрог бэеэ дааһан субъект бэшэ болоһонһоо хойшо социально-экономическа ямар хубилалтануудые дабажа байнаб гэжэ хѳѳрѳѳ.
Ж.Тумуров.
Элидхэлээ эхилхэдээ, Жаргал Тумурович ерэхэ жэл, оройдоол 4 һара болоод, Үбэр Байгалай хизаарай байгуулагдаһаар 10 жэлэй ой тэмдэглэхэеэ байнабди гэжэ онсолбо. Ямаршье ойн баярай урда тээ дүнгүүд татагдадаг ха юм, тиимэһээ мүнѳѳшье хүгжэлтынгѳѳ һайн, муу талануудые согсолхонь шухала. «Переходный период» гээд нэрлэгдэһэн 2008-2010 онуудта тойрогоймнай дэбисхэр дээрэ ажал ябуулдаг федеральна засаг зургаануудта хүдэлдэг зоной тоо хаһагдаһаншье һаа, бүхыдѳѳ тойрог дотор политическэ үйлэ хэрэгүүд аша үрэтэйгѳѳр ябуулагдаа гээд эрдэмтэн тэмдэглэбэ.
Тойрогнай бэеэ дааһан субъект байха үедѳѳ тон богони саг соо социально-экономическа арга боломжоёо (потенциал) бэхижүүлжэ, засагай ба ниитын хоорондохи харилсаа аша үрэтэй болгожо шадаһан байгаа. Мүнѳѳ мэдээжэ федеральна 131-дэхи хуулиин абтаашьедүйдэ, 6 жэл урда тээнь гансахан лэ тойрогой дэбисхэр дээрэ нютагаа ѳѳһэдѳѳ хүтэлбэри аша үрэтэйгѳѳр ябуулагдажа эхилээ ха юм. Һүүлдэнь 2003 лэ ондо эдэ асуудалнууд хуулиин ёһоор баталагдаа.
«Агын Буряадай тойрогнай тусгаар зэргэтэй (особый статус) дэбисхэр болоно. Теэд тойрогуудай тусгаар зэргэ тухай пункт федеральна хуули байгуулга соо мүнѳѳ болотор үгы. Уласхоорондын эрдэмтэ оршондо «дэбисхэрэй тусгаар зэргэ» (особый статус территории) гэһэн нэрэ томьёо байха. Тиимэһээ федеральна хуули байгуулгада энэ нэрэ томьёо баһал байха ёһотой. Зүгѳѳр тэрэниие нэбтэрүүлхын тула түрүүн федеральна конституционно хуули абтаха ёһотой бшуу. Мүнѳѳ Россида федеральна конституционно 15 хуули бии. Тэдэнэй долоониинь шэнэ субъект байгуулгада хамаатай. Тиимэһээ үшѳѳ нэгэ федеральна конституционно хуули абтаха болоно бшуу.
Дэлгэрэнгыгээр 51-дэхи дугаарта
