- Цырен ламхай, үнгэржэ байhан шара нохой жэлдэ Россиин Буддын шажанай заншалта Сангхын хэмжээндэ эмхидхэгдэhэн ямар үйлэ хэрэгүүдые тэмдэглэхээр бэ?
   - Ошожо байhан жэлдэ буддын шажан мүргэлдэ хабаатай олон үйлэ хэрэгүүд болоо гээшэ. Нэн түрүүн, Россиин Буддын шажанай заншалта Сангхын ээлжээтэ суглаан зарлагдажа, тэрээн дээрэ 24 дүгээр хамба лама Дамба Аюшеев үндэр тушаалда үшөө 5 жэлдэ алба хаахаяа дахяад дэбжүүлэгдэһэн байгаа. Дамба Аюшеев хамба ламанарай түрэhэн тоонто газарта уншалгануудые бүтээгээ ба дасангуудаар ябажа, найр наада хээ hэн. Загарайн аймагай Шулуутайн «Гандан Даржалин» дасанай рамнайда хабаадаабди. Хамба лама Дамба Аюшеев Дашинима рамнай үргөө һэн. Баргажанай дасанай байгуулагдаһаар 200 жэлэй ойн баярта хабаадаабди. Август һарада Баунтын дуганай рамнайда ошохо гэжэ байтарнай, хайрата манай Иосиф Давыдович Кобзон наһа барашоо һэн. Тиихэдэнь Агаһаа бүлэг зоноор Иосиф Давыдовичай ямбада ошоо һэм. Сүүгэлэй дасанда дуган рамнайлагдаа. Хэдэн нютагуудта субарга бариха газар гуйжа, бумба нюугаабди. Бүгэдэ буряадуудые бултыень нэгэдүүлһэн, хамаг зоной ажамидаралай ерээдүйе аршалһан «Алханын найман субарга» барилгын ехэ ажал хэгдээ. Россиин Буддын шажанай заншалта Сангхын, сенатор Баир Жамсуевай, тойрогой Захиргаанай болон Буряад ороной засаг зургаанай дэмжэлтээр, эмхидхэлэй хорооной аша оролдолгоор субаргануудые барилгын, мүн Далай ламын субарга һэльбэн шэнэдхэлгын ажал мүнөөдэрэй байдалаар амжалтатай бүтээгдэжэ байна. Юундэ бүтээгдэжэ байнаб гэхэдэ, тэндэ хэгдэхэ ажал үшөө бии. Субаргануудые тойруулжа, болбосон түхэлтэй болгохо хэрэгтэй. Олоной аша туһаар субарганууд баригдаа гээшэ. Буряад ороной олон аймагуудай ажаһуугшад соносхолой уряалда дэмжэлтэ үгөө. Тодорхойлходо, Үбэр Байгалда, Буряад орондо, Эрхүүгэй можодо ажаһуудаг Шэнэхээнэй буряадууд мүнгэ суглуулжа үргөө һэн. Буряад ороной Захааминай, Зэдын, Ахын аймагуудһаа ехэ мүнгэн ороо һэн. Монгол ороной мүргэлэй газараар ябаад ерээ hэм. Улаан-Баатарта Майдариин дуганай, Чойнхор субаргын рамнайда хабаадааб. Иигэжэ ажалнай ёhо руугаа бүтэһэн байна.
   - Һая мүндэлжэ байhан 2019 ондо Россиин Буддын шажанай заншалта Сангхын шажанай гуламтанууд ямар хараа түсэбүүд дээрэ хүдэлхэеэ байнаб?
   - Хараа түсэбүүд гараадүй. Сагаан hарын хуралнуудай удаа Россиин Буддын шажанай заншалта Сангхын тоосоото суглаан үнгэргэгдэдэг. Тэрээн дээрэ гарагша ондо ябуулха хараа зорилгонууд тодорхойлогдодог гуримтай. Үбэр Байгалай хизаарай дасангууд ехэ ба бага хуралнуудаа литын ёhоор хураха. Гол анхаралаа Сүүгэлэй дасаниие һэльбэн шэнэдхэлгэдэ хандуулхабди. Һэльбэн шэнэдхэлгэ ябуулхын хэрэгтэ олон нѳѳсэ хэрэгсэлнүүд хэрэгтэй болохо. Гүрэнэй программада оробол, хэзээшье түргэн бүтэхэ байха гэжэ hанагдана. Энэ талаар Тэдхэмжын Зүблэлэй гэшүүд ба манай сенатор Баир Жамсуев ажал ябуулна. Һаяын мэдээгээр, һэльбэн шэнэдхэлгэдэ мүнгэн ороо.
   Энэ жэлдэ одоошье Агынгаа дасанай Согшон дуган дүүрэн бүтээхэбди. Нэгэдэхи дабхарынь бүтэһэн, гунгарбаатай болоһон. Гансал гол шүтөөнгүй байна. Харин Россиин Буддын шажанай заншалта Сангхын литын гарахада, хаана ямар дасангуудай ойн баяр болохоб гэжэ эли болохо.
   - Yнгэрэгшэ жэлдэ тойрог дотор нээгдэhэн субарганууд, ойн баяраа тэмдэглэhэн дасан, дугангууд бии гү?
   - Намар Урда-Ага нютагта Жигжидэй Содном-Жамса ламада зорюулжа, «Юндэн Шодон» субаргын рамнай үргөө һэмди. Жигжидэй Содном-Жамса лама Санкт-Петербургын «Гүнзэчойнэй» дасанай түрүүшын шэрээтэ байһан. Бандида хамба лама Даши-Доржо Итигелов шэрээтээр алба хаахыень эльгээһэн байна. Урда-Агын зон нютагайнгаа ламын нэрэ мүнхэлжэ, мүн түрэлхидэй ашаар субарга бодхоогдоо. Санкт-Петербургын дасанай гэсхы Ширап-Жамсо лама рамнайда хабаадалсахаяа ерээ һэн.
   Зун Амидхааша нютагта «Хии субаргын» рамнай үргэгдөө һэн. Ондоогоор «Замай субарга» гэжэ нэрэтэй. Үнгэрэгшэ зуун жэлэй гуша гаран ондо энэл һуури дээрэ субарга байһан түүхэтэй. Зон холын аян замда гарахынгаа урда тээ субарга гороолоод ошодог байһан. Хойто-Ага нютагта эмшэ лама Ринчин-Самбу Данжиновта зорюулагдажа, «Шоймпрол Шодон» субарга бодхоогдоһон байна. Шэрээтэ Бадма ламхай түрүүтэй Агын дасанай ламанар рамнайень бүтээһэн байна. Дээдэ-Хүнды гэжэ нангин газарта эмшэ багша зунай сагта амаралгын гэр бариһан юм. Гэр соогоо зондо арга хэдэг байһан. Һүүлдэ энэ нютаг газарһаа эрдэмтэй зон гараһан гэдэг. Бабу ламын байгуулһан Агын Буддын шажанай академиин байгуулагдаhаар 25 жэлэй ойн баяр үргэнөөр тэмдэглээ һэмди. Тус академи хорин табан жэлэй хугасаада ламанарые, түбэд эмнэлгые шэнжэлэгшэдые, буддын шажанай уран зураашадые бэлдэжэ гаргана. Академи түгэсхэгшэд Агын, Сүүгэлэй, Yзөөнэй, Зугаалайн дасангуудаар, түрэл академидээ диилэнхидээ үлэжэ хүдэлдэг. Мүн Шэтын, Улаан-Yдын, Новосибирскын, Санкт-Петербургын, Москва хотонуудай түлөөлгэтэ эмхинүүдээр, дугангуудаар, Буряад, Алтай, Хакасс, Тыва оронуудай дасангуудаар амжалтатай хүдэлдэг байна.
   - Цырен ламхай, монгол литээр 2019 ондо шара гахай жэл гарахань. Танай харасаар гахай жэл ямар байхаар хүлеэгдэнэб?
   - Үнгэржэ байһан нохой жэлнай һайн хүндэ һүүлээ шарбагануулһаар, муу хүниие хусаһаар үнгэржэ байна. Гахай жэл ямар байхаб? Гахаймнай хоншоороороо газар урбуулаад, шабар шабха соо тэниижэ хэбтэжэл байдаг амитан гээшэб даа. Тэрээн шэнги жэлнай бүхыдөө бараг байхаар зурхай соо бэшэгдэнэ.
   Шара гахай жэл мал үсхэбэрилдэг зондо үрэжэлтэй байха. Зоной ажабайдалаа ѳѳдэнь хубилгаха арга боломжонуудтай, олзо оршотой жэл байхаар хүлеэгдэнэ. Хабартаа шииг нойтон багаар орохо, hалхитай байха. Эдиршүүлдэ ба наһатай зондо бараг жэл байха, харин залуушуулда хатуушаг байжа магадгүй. Байгаалиин уларилай талаар хэлэхэдэ, зундаа тала дайдаар ехэ хура бороотой байха, зарим тээ үүлэгүй, хуурай байха бшуу. Зундаа бороотой хүйтэн, гэнтэ бүгшэм халуун болохо. Эндэ байгаалиин уларилай хубилха үедэ бэе муутай зоной болгоомжолжо ябахаар. Бороогой ехээр ороһон газараар гол горход эрьеһээ халижа, үерлэжэшье болоходоо магадгүй. Таряанай, ногооной ургаса һайн байха. Ой соо жэмэс ургамал элбэгээр ургаха. Намартаа хүйтэн байхаар хүлеэгдэнэ. Ханяадан, хамшаг үбшэнгүүдтэ зон ехээр нэрбэгдэжэ болохо. Засаг бариһан хүтэлбэрилэгшэдтэ, ноёдто албанай талаар һайн, залуу мэргэжэлтэдтэ ажал хүдэлмэриин талаар урагшатай жэл байхаар хүлеэгдэнэ. Малда баһал һайн жэл байха. Эбэртэ бодо мал үсхэбэрилдэг зоной зөөри нэмэхэ, харин бага бодо малда (хони ямаадта) шэрүүншэг байхаар хүлеэгдэнэ. Үнеэд һүтэй байха. Адуун һүрэг, тэмээ барихада, арьбантай ба хэшэгтэй байна. Бүхыдөө арад түмэндэ номгон, алишье талаар урагшатай жэл байха.

You have no rights to post comments