Хэлэ хүгжөөлгын замууд тухай
   Буряад хэлэ хүгжөөлгын асуудал Түлөөлэгшэдэй суглаанай зүблөөнүүдтэ нэгэтэ бэшэ бодхоогдожо, һүүлэй хэдэн жэлэй туршада түрэл хэлэнэй орёо байдалда олониитын анхарал саг үргэлжэ хандуулагдана. Зүблөөндэ энэ асуудалаар гол элидхэл бэлдэһэн тойрогой Захиргаанай хүтэлбэрилэгшын уялга дүүргэгшэ Билигма Будаевагай тэмдэглэһээр, буряад хэлэ мэдэхэ зоной тоо улам үсөөрнэ, залуу түрэлхид болон хүүгэд түрэл хэлэеэ шудалхаяа эрмэлзэнэшьегүй. Иимэ байдал хубилгаха зорилготойгоор гүрэнэй засаг зургаануудай, нютагаа өөһэдөө хүтэлбэриин, олониитын талаһаа хэмжээ ябуулганууд эмхидхэгдэжэл байдаг. Жэшээлбэл, «О сохранении и дальнейшем развитии бурятского языка (2010-2013гг.)» гэһэн хизаарай тусхай зорилготой программын хэмжээндэ болон «Об изучении бурятского языка в муниципальных общеобразовательных учреждениях, расположенных на территории Агинского Бурятского округа» гэһэн тойрогой захиргаанай 2009, 2010 онуудай тогтоолдо үндэһэлжэ, ажал ябуулагдаа. Харин һүүлэй гурбан жэлэй туршада, 2019 оной июниин 1 болотор «Социально-экономическое развитие Агинского Бурятского округа на 2014-2021 годы» гэһэн хизаарай программын хэмжээндэ буряад хэлэ, тамирай үндэһэн янзануудые болон соёл хүгжөөлгэдэ бүхыдөө 13 сая гаран түхэриг һомологдоһон байна гээд элидхэгдээ.
   Саашадаа буряад хэлэ хүгжөөлгын асуудалаар 2018 оной ноябрь һарын эсэстэ Улаан-Үдэ хотодо эмхидхэгдэһэн «Бурятский язык в 21 веке» гэһэн уласхоорондын хуралдаанда 2030 он болотор буряад хэлэ хүгжөөлгын замууд хэлсэгдээ. Энэ түһөө түсэб Буряад Уласай Засаг газар 2019 оной майн 8-ай тогтоолоор баталаа, мүн тэрэниие Үбэр Байгалай хизаарай, Эрхүүгэй можын, Монгол ороной Дорнод болон Хэнтэйн аймагуудай Хитадай Арадай республикын Үбэр Монголой засаг зургаанууд дэмжэһэн байна. Агын Буряадай тойрогто энэ түһөө түсэб бэелүүлхэ зорилготойгоор хэмжээ ябуулгануудай түсэб («дорожная карта») зохёогдожо байна гээд хэлэгдэбэ. Энэ түсэб бэелүүлгэдэ ажахын бүхы һалбаринууд: һуралсал, соёл, тамир, экономико, элүүрые хамгаалга болон хүдөө ажахы хабаадуулагдахаар хараалагдана.

   Залан хүтэлхэ түб хэрэгтэй
   Түлөөлэгшэдэй аха захатан, хизаарай Хуули байгуулгын Суглаанай депутат Даши Дугаров үгэ абахадаа, юрэл хөөрэлдөөнһөө бодото хэрэгүүдтэ үнинэй орохоор болонхой гэжэ тэмдэглэбэ:
- Бүри сэсэрлигтэ ерэһэн хүүгэд ганса ородоор хөөрэлдэнэ, буряад хэлэеэ огтолон мэдэнэгүй гэһэн асуудал тобойлгогдоно. Теэд хүүгэднай ород хэлэтэй байхадаа һайн ха юм, зүгөөр буряад хэлэеэ хүгжөөхын түлөө юу хэхэ ёһотойб? Тойрогой Захиргаанай хэмжээ ябуулгануудай түсэб («дорожная карта») бэлдэжэ, түрэл хэлэеэ дэлгэрүүлхэ талаар хэгдэжэл байдаг бүхы ажал нэгэдхэжэ, хамтын ажаябуулгын түсэб анха түрүүшынхеэ табижа байһандань баярламаар байна. «Толон» һонин ехэ хэмжээнэй ажал ябуулна, Буряад соёл хүгжөөлгын түб өөрын шэглэлээр хүдэлнэ, буряад хэлэнэй багшанарай хамтарал болоод бэшэшье ниитын бүлгэмүүд өөрын түсэбөөр хүдэлнэ – ажал хуу хубаагаатай, юумэн хэгдэжэл байна, зүгөөр зүрилдөөнүүд ходол гарана. Энэ ехэ ажал нягталха, хинаха зургаан үгы. Тиимэһээ тэрэ хэмжээ ябуулгануудай түсэб бэелүүлхэдээ, тойрогой Захиргаанай хүтэлбэрилэгшын дэргэдэ буряад хэлэ хүгжөөхэ талаар бүхы ажал нэгэдүүлэн, залан хүтэлхэ түб байгуулха хэрэгтэй.

You have no rights to post comments