- Очир Цыбикович, Солонгос дайнда ябаһан зон тушаа мэдээнүүдые суглуулгын ажал эхилһэнээ хөөрэжэ үгыт.
   - Абамни - Жамьянай Цыбик - Солонгос дайнда 1950-1953 онуудта 64-дэхи хюдалгын авиационно корпусой бүридэлэй 68332-дохи сэрэгэй частьда алба хааһан. Хитад ба совет арадуудай хоорондын эб найрамдалай медаляар шагнагдаһан байна. Абамнай дайнда ябаһанаа хөөрэдэггүй һэн. Юундэб гэхэдэ, тэрэ сагта сэрэгэй нюуса хэлэжэрхихэеэ нарилдаг байһан. Тобын Дулмажаб нүхэртэеэ бүхы наһаараа Чапаевай нэрэмжэтэ түрэл ажахыдаа малшанаар ажаллаһан. Нютагтаа хүндэтэй хүн ябаһан, табан хүүгэдые хүмүүжүүлһэн гээшэ. Абамнай «Ажалай аша габьяагай түлөө» медаляар, социалис мүрысөөнүүдэй илагшын тэмдэгээр, ойн баярай медальнуудаар шагнагдаһан габьяатай. Нэгэтэ абынгаа дансануудтай абдарыень уудалжа байтарни, «нюуса дайнда» хабаадаһан тойрогойнгоо сэрэгшэ хүбүүд тушаа мэдээнүүдые бэдэрхэ тухай бодол толгойдом ороо бшуу. Аба тухай мэдээнүүдые суглуулжа эхилээд, бэдэрэлгын ажалаа үргэдхөөб. Солонгос дайнда хабаадаһан сэрэгшэд тушаа мэдээнүүдые һурагшалжа, суглуулжа, музейнүүдээр, архивуудаар ябааб. «Нюуса дайнай» сэрэгшэд тушаа данса саарһанууд үсөөн байна. Интернедhээ Москвада Солонгос дайнай ветерануудай музей бии гэжэ мэдээд, тиишээ хандааб. Солонгос дайнда хабаадаһан 64-дэхи хюдалгын авиационно корпусой ветеранууд 26 жэлэй саана музей байгуулһан байна. Тус музейдэ ажалладаг зоноор бэшэлсэжэ, телефоноор харилсажа, ехэ юумэ мэдээб. Һүүлэй һүүлдэ Москва ошоод ерэхэ зорилго табижа, ниислэл хотын музей сэхэ ошоо һэм.
   «Солонгос дайн хадаа хүн түрэлтэнэй түүхэдэ һүрөөтэй, сая, хэдэн түмэн хүнэй ами наһа хорооһон, гүрэн оронуудта айхабтар ехэ хохидол, зоболон асарһан байна», - гэжэ тус музей соохи үзэсхэлэнгүүдые хараад мэдэрээб. Дансануудтай танилсахада, дэлхэйн хоёрдохи дайнай һаял дүүрээд байһан саг, 1950-1953 онуудта Урда ба Хойто Солонгос гүрэнүүдэй хоорондохи дайнда Советскэ Союзай түмэн сэрэгшэд хабаадаа. Энэ дайн тушаа ном сэтгүүлнүүд соо бэшэгдээгүй, телевидени радиогоор хэлэгдээгүй, Солонгосой хахад аралда юунэйш болоһые дэлхэйн арад зон мэдэнгүй үлэшоо. Хожом һүүлдэ дэлхэйн зүүн захада аймшагтай юумэнэй болоһон үнэниинь элирээ бшуу.
   - Манай тойрогһоо «нюуса дайнда» хабаадаһан хүн олон гү?
   - Шуһата дайн байлдаанда Агын тойрогһоо 19 сэрэгшэд эрэлхэг зоригтойгоор хабаадажа, гэртээ амиды мэндэ бусаһан байна. Шэнжэлэлгын, нэтэрүү оролдолгын ажал ябуулжа, тойрогой 19 хүбүүдэй дайшалхы зам, нэрэ обогынь үнинэй эли. Бэдэрэлгын ажал ябуулжа, дайнда ябаһан зон тушаа альбом байгуулаа һэм. Альбом соо сэрэгшэдэй дайнда ябаһан ба амгалан сагта буулгаһан дүрэ зурагууд, намтар, шан хайранууд, үри хүүгэд тушаань тодорхойгоор бэшээтэй. Нэгэ альбомоо Г.Цыбиковэй нэрэмжэтэ Агын үндэһэтэнэй музейдэ бэлэглээб. Оршон сагта Солонгос дайнда ябаһан ветерануудһаа хоёрынь лэ алтан дэлхэй дээрэ үлэнхэй. Шулуутай нютагһаа уг гарбалтай, мүнөө Шэтэ хотодо ажаһуудаг дайнай ветеран, 94 наһатай Жимба-Доржи Балданов уулзалгада хабаадаа. Тэрэ дайнда ябаһан намтараа сугларагшадта хөөрэжэ үгэһэн байна. Тэрэ холын сагта хорёод наһатай хүбүүн Песчанка, Эрхүү хотодо сэрэгшын мэргэжэл гаража, зүүн тээшээ эльгээгдэһэн юм. Дайнай халуун бурма соогуур ябажа, олон жэлэй туршада сэрэгтэ ябаад, нютагаа бусаа. Хүһөөшэ нютагта дайнай ветеран Пётр Гыдыпов ажаһуудаг. Тэрэ эдир залуугаар дайнай газарта ябажа ерэһэн юм.

You have no rights to post comments