Буряад угсаатан онсо hайхан үндэhэн хубсаhатай арад юм. Бүгэдэ буряадай «Алтаргана» нааданай үедэ нютаг нютагай урашуултай танилсаха аргатай байдагбди. 2016 ондо Шэнэхээн нютагай уран оёдолшон Жундын Бутидэй коллекци Улаан-Yдэ хотодо, «Алтаргана» фестивалиин лауреадай нэрэ зэргэдэ хүртөө hэн.
Жундын Бутидай (дундань) бүтээһэн хубсаһа харалгын үедэ.
Хитадай Хулун-Буир аймагай Баруун hомондо ажаhуудаг Жундын Бутид залуу наhанhаа буряад заншалта хубсаhа оёхо эрмэлзэлтэй хүн юм. Илангаяа hүүлшын 20 гаран жэлэй туршада зүү утаһа гарhаа табингүй, оёдолой бэлэн бэшэ ажалда бэеэ сүм зорюулжа, Нантунь хотодо үмсын оёдолой газартай, мүн хүдөөдэ адуу мала үдхэhөөр зандаа.
Баатаржаан харгана угай элинсэг хулинсагынь дурдахада, нагасанарынь Ононой аймагай Тари нютагай, абынь тала Адуун Шулуунай Жаран Сүнхэрэгhөө гарбалтай зон ха. «Хүгшэн, нагаса абанарайнгаа ажамидарhан, мал үдхэhэн элдин нютагуудаар ябаха ехэ хүсэлтэйб, энэ түсэбөө заабол бэелүүлхэб», - гэжэ Бутид эгэшэ мүнөө хэлэдэг юм. Шэнэхээн нютагай оёдолшон ажалай дүршэл, hургаал зааhан Дабаагай Норбын Жунды түрэhэн абаяа, оёдол урлалай нюусануудтай танилсуулhан Баатар Доржын Сэсэг хайрата эжыгээ дулаанаар дурсан hанажа, мүнөө уран шадабарияа үри хүүгэдтээ, залуушуулда дамжуулхые оролдодог. Хажуудань басаганиинь хамhалсажа ябалсаа hэн.
Дүршэл ехэтэй оёдолшон Жундын Бутид иигэжэ хөөрөө: «Басаган хүнэй үhэеэ хахалуулхадаа ба хадамай хариин газарта угтуулхадаа үмдэдэг, мүн бүhэтэйшүүлэй, эхэнэрнүүдэй, хүгшэн наhатай зоной хубсаhа яhала удаан саг соо бэлдээб. Буряад хубсаhаяа наринаар оёхые оролдодогбди. Эхэнэр хүндэ hамган боложо үhэеэ хахалуулхадань, нэгэ хэб тааруулдаг. Маряажаа hаань, тэрэл хэбынь ехэ болгоод, оёдол хэдэг. Хурьганай арhа өөhэдөө элдэжэ, элдүүрииень хүcөөхэдөө, одоол үhэ үнгыень илгаад, оёдол бүтээжэ, хүн зондо зунай, үбэлэй дэгэлнүүдые үмдэхүүлдэг заншалаа алдаагүйбди. Хурьган, hагса, hэхүүргэ дэгэлнүүд байха. Һагса хадаа хурьганай ута нооһон, hэхүүргэ - нооhоёо абхуулхаа байhан хурьганай (буржагар үhэниинь hалаhан) нооhон...
Дэлгэрэнгыгээр 21-дэхи дугаарта.
