2012 онһоо эхилжэ, Буряад хэлэнэй һарын хэмжээндэ аман зохёолой бүлгэмүүдэй зүжэглэмэл нааданай конкурс эмхидхэгдэдэг. Тус хэмжээ ябуулгын урда тээ «түхэреэн шэрээ» үнгэргэгдэжэ, аман зохёолой бүлгэмүүдэй ажаябуулгын асуудалнууд харагдаа.
Ононой аймагай "Сахюур" бүлгэм.
ТЭРГЫН НААДАН
Нэн түрүүн Агын соёлой байшанай директор Цыржи-Мыдык Ванданова «Тэргын нааданай ёһо заншалнууд тухай шэнжэлэлгэ» гэһэн сэдэбээр элидхэл бэлдэжэ дурадхаһан байна. Тэрэнэй хэлэһээр, «Тэргын нааданда» анхарал ехэ табигдажа байгаагүй. Тиин шэнжэлэлгын ажал ябуулжа, «Тэргын наадан» ямар байгааб гэжэ үзэжэ, арад зондоо харуулжа, энэ наада һэргээжэ, хүгжөөхые оролдоо юм. Агын аймагай соёлой байшанай аман зохёолой «Этигэл» бүлгэм «Тэргын наада» зохёожо, арад зондо харуулһан байна. Тиихэдэ сценаринуудтай багахан ном гараһан байна. «Агын буряадуудай ёһо заншалнууд» гэһэн ном соо залуушуулай һүниин нааданууд тухай Лодон Линховоин иигэжэ бэшэнэ: «Хубисхалай урда тээ залуу үетэн зунай сагта тэргэ тойроод зугаалдаг байгаа. Агын буряад залуушуулай наадан аажам, хүдэлсэ багатай байһан. Тэргэ тойроод, хоёр-гурбаараа бэе бэеынгээ хойноһоо дахаад, дуу дуулажа ябадаг һэн». Юундэ заабол тэргэб гэхэдэ, нүүдэлшэ арад тэрээгээр лэ зөөдэлөө хэдэг, дээрэнь наададаг, унтадаг, хоолоо эдидэг байһан. Нангин шүтөөнэй хэрэгсэл гэжэ тоологдодог байһан. Тиихэдэ буряад хүнэй эгээл дүтэ нүхэр - моринтой холбоотой юм. «Лодон багшын дэбтэрһээ» ном соо: «15-16-тайһаа 20-27-той болотор залуушуул ехэ баяртайгаар тэргэ тойроод, үргэн Агын тала дайда, шуран түргэн хүлэг морид, инаг дуран тухай дуунуудые гүйсэдхэдэг һэн» гэжэ бэшээтэй.
ОНОНОЙ АЙМАГТА
Ононой аймагай захиргаанай соёлой хорооной ахамад мэргэжэлтэн Э.В.Найданов аймагайнгаа аман зохёолой бүлгэмүүдэй ажаябуулганууд тухай элидхэл хээ. Тэрэнэй хэлэһээр, Ононой аймагта ородууд, хасагууд, буряадууд, хамнигад ба бусад яһатан ажаһууна. Тэдэниие дэмжэхэ, ёһо заншалыень һэргээхэ, дэлгэрүүлхэ түсэбүүдые Ононой аймагай захиргаан урдаа табина. Мүнөө соёлой 20 байшан, 19 номой сан, аймагай түүхын, нютаг ороноо шэнжэлэлгын музей ба хүүгэдэй уран урлалай һургуули ажаллана. Арбаад жэлэй урда тээ Ононой аймагай Чиндант-1 нютагта урдаа хараха «Возрождение» гэһэн хасагуудай арадай соёлой түб, Новая Заря нютагта аман зохёолой «Сахюур» бүлгэм эмхидхэгдэһэн байна. Мүнөө эдэнэр аман зохёол ба гар урлал шэнжэлэлгын ажал ябуулна. Эдэ бүлгэмүүдые аяншалалгын бренд болгохо зорилготой. Хүндүүлхэй асуудал гэбэл, тусхай мэргэжэлтэд дуталдана гээд Э.В.Найданов тэмдэглэнэ. «Сагаалган», «Сельская станица», «Масленица» гэһэн үндэһэтэнэй һайндэрнүүдые тэмдэглэдэг. Ерэхэ жэлдэ үндэһэ яһатанай соёлой форумой хэмжээндэ Онон мүрэнэй эрьеэр ажаһуудаг арадуудай аман зохёолой бүлгэмүүдэй заншалта фестивалиин эхи табиха һанаатай. Хэрын, Акшаагай, Оловяннын, Шиилхын ба Агын Буряадай тойрогой аймагуудые хабаадуулха түсэбтэй.
Дэлгэрэнгыгээр 45-дахи дугаарта.
