Тиигээд гал туулгаар сасаржа байhан плацдарм дээрэ бэшэ, харин тээ холо зогсоhон ой дээгүүр бомбонуудые шэдэхэ гэhэн захиралта үгэбэ ха. Лётчигуудай хооhон ой дээгүүр бомбо хаяад бусахадань, командирынь дээдэ ноёдтоо немецүүдэй плацдарм дээгүүр хаягдаа гэжэ худал элидхэл дамжуулаа. Лётчигууд булта амиды мэндэ үлэжэ, халташье хохидоогүй фашистнууд плацдармаа аршалжа, тогтонгүй үргэлжэ буудаhаар зандаа байгаа.
Yйлөөрөө боложо, сэрэгэй гурим эбдэһэн захиралта үгэhэн командир ехэтэ hанаагаа зобожо байгаа hааб даа. Теэд үглөө үглөөгүүрнь hанагдаагүй ушараар немецүүд плацдармаа хаяжа ошоод, манай ябаган сэрэгшэд гансашье дай байлдаагүйгөөр тэрэ талмай эзэмдэжэ абажархёо. Ушарынь гэхэдэ, тэрэ бомбонуудые шэдэгшэ ой соо немецкэ сэрэгэй гол хүтэлбэриин штаб хоргодожо байрлаhан аад, бомбодуулаад, булта хосорhон байшоо.
Саашадаа сэрэгэй хүтэлбэриин тэрэ амжалтатайгаар ябуулагдаhан байлдаанда шалгарhан сэрэгшэдые шагнаха гээд бэдэрхэдэнь, хүн олдоогүй hэн гэдэг. Лётчигууд булта абяа аниргүй байжа, үнэн ушараа хэндэшье хэлээгүй гэжэ эли.
Миисгэйн баатаршалга
1944 ондо Белоруссиин фронтдо сэрэгшэд нэгэтэ миисгэйн гүлгэ оложо, тэрэнээ Рыжик гээд нэрлэhэн байгаа. Миисгэй байлдаанай урда тээ дайсадай добтолхоо байhан зүг руу хараад, шангаар хэрхирдэг гуримтай һэн ха.
Тиихэдээ нэгэшье дахин алдаагүй: ямар зүг руу хараад Рыжик хэрхирнэб, тэндэhээл дайсад гэнтэ бии болодог, буудалдаан эхилдэг hэн гэдэг. Тиимэhээ сэрэгшэд миисгэйнгээ хэрхирhэн зүг руу шэглүүлжэ, үхэр буунуудаа, буунуудаа бэлдээд табидаг байгаа.
Yшөө Рыжик фашистнуудай бомбонуудые хаяхын урда тээ хайшаашьеб үгы болоод, дүүрэхэдэнь бии болодог гэжэ сэрэгшэд ажаглаhан байна.
Нэгэтэ 1945 оной апрель hарада, дайнай эсэстээ хүрөөд, ехэл амарлингы тэнюун байдалай тогтоод байхада, Рыжик гэнтэ шангаар хэрхиржэ эхилээ. Сэрэгшэд тэрээндээ дуугүй этигэдэг һэн тула дары түргэн буунуудаа миисгэйн хараһан зүг руу шэглүүлээд, байлдаанда бэлдэбэ. Минута үнгэрhэн хойно тэндэhээ гэнтэ фашистнуудай хэдэн «харсаганууд» - дайшалхы түргэн самолёдууд бии болоод, добтолһон ушартай. Харин манай сэрэгшэд байлдаанда бэлэн байhан тула тэдэниие мэргэнээр буудажа хюдаһан. Тиигэжэ миисгэйн абаралаар нэгэшье сэрэгшэ хосороогүй һэн гэдэг.
Трактор-танкнууд
Эсэгын дайнай фронтнууд дээрэ Улаан Армиин сэрэгэй техникэ, илангаяа танкнууд ехээр дутадаг байhан гэжэ мэдээжэ. Тэрэ ушараар трактор танк болгохо туршалганууд хэгдэдэг hэн ха.
Нэгэтэ Одессэ хотын дэргэдэхи байлдаанай үедэ 20 тракторай гадар талые танкын бронь түмэрөөр хушаад, дээрэнь хуурмаг буугай амануудые тодхожо табяад, танкын түхэлтэй болгоhон ушартай. Тиигээд «трактор-танкнуудые» hүниин добтолгын тулалдаануудта табихадань, тэдэнь ёhото танкнуудhаа яашье илгаруулхаар бэшэ, аймшагтайгаар таршаганалдан, хуурмаг буунуудаараа ёдойлдоод, дайсадые hүрдөөжэ намнаhан гэдэг. Тиигэжэ Одессэ хотые эзэмдэхэ зорилготой үсэдөөр добтолжо байhан румын сэрэгшэд сухариhан юм. Тэдэ «трактор-танкнуудые» манай сэрэгшэд «НИ-1» (На испуг) гээд нэрлэдэг байhан.
Баярма Баторова бэлдэбэ.
