2016 ондо ЮНЕСКО-гэй шиидхэбэреэр, нашан харсагаар агнуури хүн түрэлтэнэй соёлой уг залгамжын баялиг гээд соносхогдоhон байна.
Yнгэрэгшэ 2016 ондо Буряад республикын ба Yбэр Байгалай хизаарай Улаан Номуудта оруулагдаhан 12 нашан харсага хулгайгаар бариhан дүрбэн хүнэй хоёрынь хуулиин ёhоор харюусалгада хандуулагдаад байна. Россиин Дотоодын хэрэгүүдэй министерствын элидхэhээр, нашан харсага нюусаар агнаха ушарнууд Байгал шадархи экологическа зонын, Эрхүүгэй можын, Хакасиин республикын, Камчатска хизаарай дэбисхэрнүүд дээрэ үргэлжэ ажаглагдадаг. Баригдаhан ангууша нашан харсаганууд хулгайгаар Таджикистан гүрэн руу ябуулагдажа, саашадаа Персиин булангай гүрэнүүд руу эльгээгдэдэг ха.
Yнгэрэгшэ намар балобан гэhэн нашан харсагын хажуугаар шубуу агналгын урьхануудые болон мяхаша шубуудта мэхэбшэ хоол болодог амиды гулабхаануудые абаад ябаhан Сириин эрхэтэд Забайкалиин хизаарта баригдаhан байна.
«Хара дэлгүүртэ» нэгэ нашан харсагын сэн 100-400 мянган долларто хүрэдэг hэн тула хүнгөөр баяжаха дуратайшуулай ехэ анхарал татадаг шубуун юм.
«САГААН ЯҺАТАНАЙ» НААДАН
Таба мянган жэлэй саада тээ Энэдхэгтэ бии болоhон нашан харсагаар агнуури Ассириин Империин, Персиин болон тэрэ шадархи гүрэнүүдэй хаашуулай, Хитадай императорнуудай г.м. дэлхэйн бүхы шахуу булангуудай зонхилогшодой дуратай наадан байhан гээд түүхэһээ мэдэнэбди. Ёhото эрдэниин зүйлдэл сэгнэгдэдэг нашан харсага урдын сагhаа хаан түшэмэлнүүдэй шубуун гэжэ тоологдодог, зурагламал дүрсэнь «сагаан яhатанай» hүлдэ тэмдэгүүдые, тугуудые шэмэглэдэг.
Чингис хаан нашан харсагатаяа агнуурида.
Мүн лэ Чингис хаанай обог отогой шүтөөнэй hүлдэ тэмдэгүүд - сагаан морин ба нашан харсага шубуун хоёр байhан түүхэтэй. Агууехэ хаан нашан харсагаар агнуурида ехэ дуратай, абьяастайгаар дашууран, өөрөө агнадаг байhан гэжэ эли. Агнууринь элдэб олон нюуса бүтээлнүүдтэй, тусхай ёhо журамуудтай холбоотой байhан юм. «Нашан харсагаар агнуури ба дайн дажар хоёр – эгэшэ дүүнэр», - гэжэ Чингис хаан хэлэдэг байhан.
Тэрэнэй ударидалга доро олон зуугаад ангууша шубуудай ба нохойнуудай хабаатай ехэ агнууринуудай hүр жабхалантайгаар үнгэргэгдэдэг байhан тушаа домогууд түүрээдэг.
Агнууриин шубууд - бүргэд, нашан харсага, харсага - ямаршье зонхилогшо ба ударидагшын мэдэлдэ абтадаггүй, тусхай онсо, омог дорюун, эрхэ сүлөөтэй, дээгүүр элидэг табисууртай жэгүүртэн. Хүсэтэй засаг баригшадай хүсэл зориг hүлдэлhэн шубууд. Тэдэнэртэй хүсэл hаналаа нэгэдүүлжэ, нэгэ амитай бүлгэмөөр агнуури хэhэн бүhэтэйшүүлэй урма зоригынь бадардаг, зүрхэ сэдьхэлынь шубуудай ниидэдэг огторгойн уудамда дүүлин элидэг.
Дэлгэрэнгыгээр 12-дохи дугаарта.
