Дүрбэн жэл (Поэмэ)

Информация о материале
Категория: Уран зохеол
Просмотров: 370
Духымни үһэ сайтарнь эльбэһэн
Дүрбэн хүндэ жэлнүүд арадамни.
Хүзүү һээрыемни шалатарнь дараһан
Хүндэ шэрүүн үдэрнүүд арадамни.
Дүрбэн жэл! Тоологты һайса!
Дүрбэн жэл – эндэ туласа!
Энэл даа Берлин – немецэй һүнэһэн.
Энэл даа Шпрее – немецэй һудаһан.
Энэл даа Берлин,
Энэл даа Шпрее…
Нүхэр солдат, һуугты наашаа,
Нүхэр офицер, уринаб танаа.
Малгайгаа абая, һэбшээндэ үлеэлгэе,
Махоркоёо татая, хѳѳрѳѳгѳѳ дэлгэе.
Папирос хамаагүй, махорком үнэтэй –
Пагмын үгэһэн пулаадта орёолтотой.
Дуулана гүш, офицер! Дүрбэн жэл!
Дүрбэн жэл соо хадагалжа ябааб.
Дуулана гүш, офицер!
Дуулана гүш, солдат!
Үргэн сэлгеэн горхоной эрьедэ,
Үндэр эреэн баханын дэргэдэ
Тэрэ июниин һүниие үнгэргѳѳ һэм,
Тэсэбэритэй нягтаар хилэеэ манаа һэм.
Һарын туяа һадаряатан байгаа һэн,
Һаруултан,  горхондо тудажа байгаа һэн.
Шубуухайншье жэргэхэ  соностоогүй һэн,
Шааруулайшье ниидэхэ  соностоогүй һэн.
Хэлэшэгүй аалин һэн,
Хэлэшэгүй дуугай һэн…
Үнэгэнэй тѳѳримэ харанхы болобо,
Үүрэй урдахана үргэһэм хүрэбэ.
Болохогүй диилдэжэ зѳѳлэн бүхэдэ,
Боецүүд, һэргэлэн зогсогты бүгэдэ.
Дуулана гүт, горхоной шэбэнэхые?
Дуулана гүт, мэхэтэйгээр һабинахыень?
Аалин байдалда дайсан хоргодоо,
Аюулта хэрэгээ бэлэдхээ зоргондоо.
Хилын саада тээ.
Хилын саада тээ…
Хүбшын нюрганда алта шарагдаба,
Хүтэлэй оройдо бүгэжэ хадагдаба.
Хираалан иигэжэ үүр сайба,
Хилын харуулшадта халаан ерэбэ.
«Байзагты, харуулшад! Халаанаа орхигты,
Баруун тээшэ хёрхоор харагты!»
Горхоной уһан юундэ салгиданаб?
Голой бургааһан  юундэ һаршагананаб?
Бааяна утаан,
Шууяна мотоор…
Аадар мүндэртэл, һомон хииганана,
Аянгын нэрьеэн газар доһолгоно –
Аалин байдал нюусаяа дэлгэбэ,
Аюулта дайсан хараа гаргаба.
«Боецүүд, гранатаа! Танкистнууд – танкдаа!
Бултадаа – жагсаалда!
Лётчигууд – самолёдтоо!»
Орьёлжо тэмсэл һалхяар шуухирба,
Оронойм зүрхэн галаар сохилбо.
Харгымнай утал,
Харгымнай бэрхэл…
Харанхы манан газар хушаба,
Хайрата офицернай шархатажа унаба.
Гар дээрээ офицерээ үргэбэбди,
Галзуу дайсадые хаажа оробобди.
«Орхигты! Намда бү һаатагты!
Ѳѳһэдѳѳ шармайжа, дайсанаа нюдарагты!»
«Орхихогүйбди, инаг офицернай, шамаяа,
Ороһон дайсаниие хадархабди шамтаяа».
Харыш, офицер!
Хамтадаалди, хамтадаа!..
Эреэн баханатаяа хагасаһанаа һананаб,
Энхэрэн тэбэрижэ таалаһанаа һананаб.
Халагни халаг: нюдэмни уһатаба,
Халуун нёлбоһон хасарыем хайраба.
Сухариха гээшые таанад мэдэнэт,
Сусажа эсэһэнһээ болоо бэшэл.
Дайсадые араһаань, урдаһаань сохинобди,
Дайдын нахидаар зүүлжээ ябанабди.
Дуулыт, нүхэдни!
Дуулыш, оромни!
Үүлэн нэмэргэтэй үндэр дабаанууд,
Үдхэн бартаа ой тайганууд,
Ута үргэн дардам харгынууд,
Уняартай һайхан сэлгеэн таланууд,
Үндэжэ таалама үнгын сэсэгүүд,
Ундалжа ханашагүй үргэн голнууд,
Үнэншэ хэрэгни, түрэлхи нютагни,
Үеымни нүхэд, түмэн арадни!
Бултадаа дуулагты!
Бултадаа бодогты!..
Дүрэжэ байһан зоригто Смоленск!..
Дүлэн! Үһэм хуухарна – дуутаяаб!
Гансал найдал – тэмсэлдэ. Минск!..
Гарайм альган дүрэнэ – буутаяаб!
Буугайнгаа сэмгэнэй улайтарнь бууданаб.
Бузар дайсадые Москвада табихагүйб.
Арадамни – Москва, ороноймни гуламта.
Алхамшье сухарихагүйб! Тангаригни бата!
Москва, Москвам!
Москвада – Сталин абам.
Танкнууд һубарина – хара һүрэг.
Танкнуудтай түрүүшынхеэ ушараа бэшэб.
Танкдань – пушка, эрид зориг.
Таанадта, дайсад, харюумнай энэ!
Эсэгэм – боец, дүүмни – лётчик,
Эхэнэрни колхоздоо, нүхэрни – эндэ.
Москвагайнгаа түлѳѳ бүгэдэ бодообди,
Москвагайнгаа һүрые тэнгэридэ үргѳѳбди.
Кремлиин одонууд,
Хэтын зуланууд.
…Сталинград – дурасхаал ехэтэ город!..
Сталин, шинии габьяагай дээжэ.
…Хүйтэн һүни немецүүд добтолно,
Хүр саһан мүльһэтэн хайлана.
Хүсэтэ Волгын долгин мушхарна,
Хушалта мүльһѳѳ дошхоноор ирана.
Асари тэмсэлэй эршэдээн соогуур
Сталинай «хүбүүд» гэхэнь соностоно.
Виссарионычнай бидэнтэеэ –
Волгын эрьедэ!
«Урагшаа!» - офицернай омогтой захирна,
Урматай хүсэтэйгѳѳр  хоолойнь зэдэлнэ.
Шархань эдэгээд, үнѳѳхи офицернай
Шадалаа эршэдэн дайнда ороол.
Автоматчик, танкист шармайна,
Агуу сохилтоор дабтан шуумайна.
Арбан Бородиногоор жэшэшэгүй нэрьеэн
Сталинградай зүрхэнһѳѳ орьёлон гараа.
Волгомнай эршэдээл,
Баруулжаа миралзаал!
Хара далай манаяа сарана,
Кавказай орьёлнууд утаагаа һэжэнэ.
Ленинград ошон алтаар гиибэ,
Неваһаа немецүүд түригдэн зугадаба.
Волгын долгин бусалһан шэгтээл!
Берлин, Рейхстаг – манай гартал!
Хэды городууд сүлѳѳлэгдѳѳб!
Хэды городууд эзэлэгдээб!
Эсэгэһээм асуугты,
Ѳѳһэдһѳѳ асуугты!
Эреэн баханата хилэһээ абаад,
Эндэ хүрэсэ дүрбэн жэл!
«Абамни хэзээ бусахаб?» гэһэн
Аляахан хүбүүнэйнгээ  асуудал һаная.
«Инагни, хэзээ бусахабши?» гэһэн
Илдам гансынгаа бэшэг һаная.
Оборонодошье байхадамнай бэшэгшэ бэлэйл.
Добтолжошье ябахадамнай бэшэгшэ бэлэйл.
Бусахабди илалтатай гэдэг –
Бултанаймнай харюу энэл.
Малгайгаа үмдэе, номгон зогсоё.
Магтаалтай унаһан нүхэдѳѳ дурдая.
Оройдоошье тэдэнэр үхѳѳ бэшэл,
Оронойм дурасхаал салюдаар мүнхэлнэл.
Нүхэр офицер, илаабди, илаа.
Нүхэр солдат, туйлаабди, туйлаа.
Үнэн сэхэ бодолоор тэмсээбди.
Үшѳѳ мянгаад дабаа дабахабди.
Энэл даа Илалтамнай!
Энэл даа хүсэлнай!..

You have no rights to post comments