Наадаха нюурнууд:
Борогшоон абгай - жараад гаран наһатай хүгшэн.
Марни – Борогшоон абгайн ехэ хүбүүн, колхозник, гушаад наһатай.
Цындымэ - Марниин һамган, гушаад наһатай.
Арсалан - Марниин дүү хүбүүн, хорёод гаран наһатай, багша.
Тамара - багша, хорёод гаран наһатай, Арсаланай дуратай басаган.
Почтальон.
Марниин хоёр хүүгэд.

Нэгэдэхи үзэгдэл

Марниинхи. Юрын лэ айлда байдаг юумэнүүд харагдана. Марни Цындымэ хоёр столой хоёр талаһаа урда урдаһаа харалсан һуунад, хүхюугүйнүүд, ехэл бодолгото болоһон янза үзүүлнэд.

ЦЫНДЫМЭ: (Дороһоо ехээр һанаа алдан) Иигээд лэ гэнтэ дайн эхилшэбэ гээшэ гү, а?...Ямаршье аймшагтай муухай юм гээшэб дээ..., яаха зон гээшэбибди?... Мүнөөдэр дүрбэн хүбүүдые военкомат дуудажа абаашаба гэлсэнэ, шамдашье саарһан ерэхэ дүтэлөөл ёһотой, шамайем гэнтэ албан сэрэгтэ абашоо һаань, би яаха хүн гээшэбиб, а?

МАРНИ: Ехээр сэдьхэлээ бү хүдэлгэ, һанаата бү боло, хүнэйл хүбүүдэй ябадаг газарнуудаар ябанал бэзэб... Бэшэ яахабши, Эхэ ороноо хамгаалан ябаха манай нангин уялга, тиимэ бэшэ гү, аа?

ЦЫНДЫМЭ: Тиимэншье тиимэ, теэд... гансаардахаб, зобохоб... (уруугаа харан бодолгото болоно).

МАРНИ: (һанааень тэгшэлхэ таамтай). Ши гансаардахагүйш, хоёр, багануудшье һаа хүүгэдтэйш, эжы байна, дүү хүбүүн Арсалан багшынгаа һургуули дүүргэбэ, юрэдөөл, ядахагүйт, һанаагаа ехээр бү зобо, Цындымаа..., ойлгоно гүш, миниингээ хэлэхые, аа? Үшөө, мүнөөдэрэй талада, намдашни, тэрэ повесткэ гэдэгынь ерээгүй байна ха юм. Юуень тэрээндэ бодолгото болонош... Ошолгон болоо һаань, ябанал бэзэб...

ЦЫНДЫМЭ: Шамайе алгадхань һэн гү, тэрэ повесткэ гэдэгшни ерэнэл ааб даа, тиимэ бэшэ гү?

МАРНИ: Ерэнэл ааб даа... (һууриһаа бодон, ханынгаа радиодинамик шангадхана). - Хархис муухай хариин дайсад, ямаршье дайнай дуулгабаригүйгөөр гэнтэ гэнэдхээжэ, манай Эхэ һайхан орондомнай дайгаар ороод, ямаршье гэмгүй һууһан арад зонииемнай алажа, хюдажа эхилээд байна, байра байдалыемнай, фабрика заводыемнай эмдэжэ һандаргаажа, шатаажа галдажа, үгы болгожо эхилээ. Урилгагүй ерэһэн дайсад, хатуу харюу абахань гайхалгүй, - гэжэ радиогоор соносхоно.

ЦЫНДЫМЭ: Мүнөө, ши бидэ хоёр эндээл, хара гэртээл, хүнгэхэнөөр хөөрэлдэжэ һуунабди. Үнэн дээрээ..., яалдагша аабибди, ухаан бодолдом багтахаяа болишоно...

МАРНИ: Ута унжагай дайн болоболынь, удангүй Арсалан дүүхэймнишье дайнай дариин утаа үнэрдэхэнь гайхалгүй болохо, тиижэл һанахадаа досоомни заригад гэнэ...

ЦЫНДЫМЭ: Хэрбээ шиниингээ дайнай халуун гал бурма руу ошохо болоо һаа, би энэ хоёрхон бага хүүгэдтэеэ, үшөө нэгэ үргэмжын шахуу болоһон хүгшэнтэй яаха болонобиб? Юугээрээ, яагаад эдэнээ хооллуулха, хубсалуулха хүн болоно гээшэбиб. Бүхы газаахи тэдхэмжымнай зөөри гэхэдэ, ганса улаан малаагшан үхэр, нэгэ буруун, тиигээд дүүрээ, һанахада һөөл бэшэ гү, а?...

МАРНИ: Цындымэ, нютаг соогоо байхадаа газардахагүйш даа.

ЦЫНДЫМЭ: Хэлэхэдэ бэлэн даа, үнэн дээрээ хатуухан лэ саг болохонь гээшэ ааб даа...

(Энэ үедэ газааһаа сүүмхэеэ дала мүртөө үргэлһэн почтальон орожо ерэнэ, ороһоор бултанайнь нюур шарай адаглажа хараһаар сүүмхэеэ уудалжа, военкомадай повесткэ гаргаад, Марнида абаашажа һарбайна).

ПОЧТАЛЬОН: Мүнөөдэр арбан табан хүбүүдтэ повесткэ тараабаб. Юрэдөөл, аймшагтайхан лэ юумэн эхилбэ гээшэ ааб даа, теэд яахабши даа... Үглөөдэр, үглөөнэй арбан сагта военкомадта байха гэнэ бэзэ, а.

МАРНИ: Тиинэ..., тиинэ даа.

ПОЧТАЛЬОН: Зай, битнайшье ябаһууб даа, эсэшооб.

ЦЫНДЫМЭ: Сай һуугаад уужархигты, мүнөө һая халаагаад байнаб.

(Почтальон аалихан сайлана, удаан болонгүй гаража ошоно).

МАРНИ: Хүлеэһэн саарһамнайшье ерэбэ ха даа, үсэгэлдэрэй баруун нюдэм бүри аргагүйгөөр дээрээ татаа юм. Гайхажал һуугаа һэм... Цындымэ, сай ууя.

(Цындымэ һууриһаа бодожо сай аягална, хоюулаа аргаахан сайланад).
ЦЫНДЫМЭ: Барһан Марнимни, зон нүхэдэйнгөө дунда һайн лэ ябаарай даа, аюулайл газар руу мордохошнил гээшэ ааб даа, һанаад үзэхэдэ хэсүүл байна, теэд бурхан тэнгэримнай хаража ябуужан даа гэжэ найдая...

Хоёрдохи үзэгдэл
...(Марни дайнда мордонхой. Цындымэ Арсалан хоёр).

ЦЫНДЫМЭ: Шамайе удангүй сэрэгтэ татаа һаань, бидэ яаха зон болоно гээшэбибди? Урдаа хаража, түшэжэ байха бүһэтэй хүн үгы, иигээд лэ үлэшэхэ болоно гээшэ гүбди?

АРСАЛАН: Тиихэһээл бэшэ яахаб, тиихэл болонолта даа. Тиигээдшье энэ дайнай саашаа һүжэршоо һаань, бүхыл эхэнэрнүүдэй, хүүгэдэй урдаа хараха бүһэтэн Эхэ ороноо хамгаалхаяа булта мордохо болоно бшуу. Юрэдөөл, һанахада хэмгүй һүрөөтэй, хэсүү юм даа.
ЦЫНДЫМЭ: Эжымнай ямар байнаб?

АРСАЛАН: Эжышье яахань даа, байгаал ааб даа, һамга аба гэжэ үдэр бүри намайгаа химэлжэ һалахаяа болёо. Үгыень дуулажа, һамга абажархёошье haa, сагай иимэ муу болоод байхада, марган татаад лэ байнхайб.

ЦЫНДЫМЭ: Тамарашни жэгтэйхэн лэ зохид басаган даа, сэбэршье, бэрхэшье, һургуулиин хүүгэд Тамара багшамнай иимэ гээд, эрхинүүдээ харуулдаг болонхой гэжэ хүнүүд хөөрэлдэдэг. Тамараһаа һайн һамга олохогүйш. Арсалан, ши энэ Тамараяа һаяар һамган болгожо аба, шамдаа аргагүй дуратай юм гэлсэдэг, үгыемни дуула..., зай гү?

АРСАЛАН: Хари мэдэхэгүй.

ЦЫНДЫМЭ: Мэдэхэгүй бэшэ: заалһаа аба, үшөө дуулахадам, гаргаха юм гэлсээ һэн. Энэнь үнэн гү?

АРСАЛАН: Үнэн, яаха аргагүй үнэн... Нээрээшье, абгай, зүб лэ дурадхал оруулба хат. Тамарые һамган болгожо абаһуу, мүнөө сэрэгэй газарта ошоод, саашадаа юунэйшье болохые бү мэдэе..., юуншье боложо магадгүй бшуу. Тиимэһээ нэрээ нэрлүүлхэ үри хүүгэдтэй ябаа һаам, нээрээшье, дээрэ болоно. Yгы, абгай бодоһоор байтараа Тамараяа гэр бараандаа асардаһам хүрэшэбэ, эжымнишье амарха..., баяр-лаха, тиимэ бэзэ, а?

ЦЫНДЫМЭ: Тон зүб бодомжолбош. Тамарын мүнөөл арсахагүй һаань, мүнөөдэртөө, мэнэ гэһээр гэр бараандаа асара, хүгшэрһэн эжыгээ баярлуу-ла. Иигэжэ тон зүбөөр шиидэһэндэш хэмжээгүй ехээр баясанаб.

(Энэ үедэ үүдэн нээгдэжэ, Борогшоон абгай ороно).

БОРОГШООН АБГАЙ: Зай, һайнууд байна гүт иишээ?

ЦЫНДЫМЭ: Һайнууд байнабди бурханай хайраар. Тон һанаһан соомни орожо ерэбэт, дээшээ гаража һуугты. (Эжыгээ абаашажа һуулгана).
БОРОГШООН АБГАЙ: Намайе хүлеэжэ байгаа һэн гүш, Цындымэ?

ЦЫНДЫМЭ: Аяар гурбан хоног ерэбэгүйлта... Тиигээдшье Арсалан бидэ хоёр нэгэ аргагүй ехэ асуудал табяад, хөөрэлдэжэ байнабди.
БОРОГШООН АБГАЙ: Али, энэ шүдхэршни һамга абахаяа һанаагүй бэзэ..., гайхалтай, ямар тиимэ гайхалтай асуудал табяа зомта? Энэ яярые минии амиды байгаанда һамга абыш даа гэжэ шэхэнэйнь шиир болотор хэлэжэ ядаад байнаб. Яалтай юм, ямар хүн гээшэб? Үри хүүгэдыньшье хэнзэдэхэнь лэ, иигэжэ ябаһаар байтарынь...

ЦЫНДЫМЭ: Эжы, та мэдэлшэ бэшэ бэзэт?

БОРОГШООН АБГАЙ: Бэшэ. Юун болооб? Яашоошье һайн юумэ гээшэб даа, би аргагүй ехээр энээндэнь баясанаб. Үдэр бүри, хэзээ одхон бэритэй болоно аабиб гэжэ хүлеэгшэ һэм, тэрэмни ерэхэнь ха юм даа. Амиды байгаандаа одхон бэри гээшые хаража үзэхэмни ха юм даа. Ямар ехэ баяр гээшэб! Ямар аза буянтай ябаһан хүгшэн гээшэбиб. (Нюдөөрынь yhaн дүүрэжэ аршана). Зай, нэгэ хэрэгни бүтэхэ гээшэ, тэрэ, Марниһаамни бэшэг тэмдэг ерэнэгүй хаяа, а?

АРСАЛАН: Эжы, ахаймни амар мэндэ, һайн лэ албан сэрэгтээ ябана ха, һанаагаа бү зобогты. Һайн, энхэ элүүр ябанаб гэжэ бэшэнэ, солдадта һайн ябахаһаа бэшэ юун хэрэгтэйб, тиимэ бэшэ гү?

БОРОГШООН АБГАЙ: Ай, хөөрхэй, тиимэ даа, тиимэ... Теэд Арсаламнай хэзээ, ямар үдэр һамга асарха юм? Хэнэй, хаанахи, юу хэдэг басаган юм?

ЦЫНДЫМЭ: Эндэхи басаган, багша, Тамара гэжэ нэрэтэй, ехэл зохидхон зантай, сэбэрхэн, сэхэ хэлэхэдэ, һөөлхэн лэ басаган даа.

БОРОГШООН АБГАЙ: Тэрэ Тамара багша, теэд би танихалби, тэрэ һөөлхэн басаган даа, бүри аргагүй илдам, зулгы зохидхон үри. Теэд тэрэл Тамара ха гү? Һүүлэй үедэ манайхяар ороод, гүйгөөд гарагшал.

ЦЫНДЫМЭ: Тиимэ, тиимэ, тэрэл Тамаратнай, бэшэ ондоо Тамара энэ багтамнай байхагүйл.

БОРОГШООН АБГАЙ: Һэ, яагаашье һайн юумэн болохонь гээшэб, тэрэ Тамарын эльгэниинь мэдээд лэ манайда хааяаханшье һаа, гүйжэ ороод гарадаг байгаа бшуу, болоо, болоо даа. Юрэдөө, теэд тон хэзээ гэртээ асархабши Тамараяа?

АРСАЛАН: Хамаагүй, үглөөдэршье болoxo. Арсажа байха үгы гэжэ тон һайн тухайлнаб. Түрэ наран гээшыень хожом, баймга хэхэбди гэжэ хөөрэлдэхэб...

БОРОГШООН АБГАЙ: Асара, асара, юрэдөөл, түргэдхэжэ үзэ.

АРСАЛАН: Эжы, гэр худараа галгихамнай гү?

БОРОГШООН АБГАЙ: Ябая, ябая, ябая даа гэжэ хэлэхэеэл һуугаа һэм. Барһан, барһан хүбүүхэмнишье һайн лэ ябана ха юм даа, болоо даа. Юрэдөө, хүбүүдни иихэдээ урагшатай, хэрэг-тнай бүтэсэтэй ябана гээшэт. (Арсалан эжытэеэ дахасалдаһаар гаража ошонод, Цындымэ үдэшэнэ, уданшьегүй hөөргөө бусажа орондоо ошон, өөдөө хаража хэбтэнэ).

ЦЫНДЫМЭ: Үсэгэлдэр болоһон шэнгеэр һанагдана, хабарай нойтон саһаар шэдэлсэжэ, намнасалдажа наададаг бэлэйбди. Тиихэдэ һаяхан айл болоод байһан үемнай һэн. Марнимни намаяа һугабшалаад, энеэжэ ябаад гүйдэг бэлэй, гэнтэ газарта һөөргэм табижархёод, нэрэ һурагүй таалагшашье бэлэй. Ямар һонин бэ, мүнөө һанахада... Теэд, эгээл мүнөө Марнихамни, хаанахана намайгаа, түрэһэн һайхан үринэрөө дурдажа ябана хаб даа гэжэ һанахадаа, сэдьхэл зүрхэмни доһолно, уярна.
Марнихамни, инагни, амиды мэндэхэн түрэһэн гараһан тала нютагаа түргөөр бусаһайш даа...
(Энэ үедэ үүдэн нээгдэһээр, почтальон орожо ерээд, һуужа сүүмхэеэ уудалан, бэшэг гаргажа, Цындымэдэ һарбайна).

ПОЧТАЛЬОН: Цындымаа, уншаадхи, сонинииень дуулая .., шангаар унша.

ЦЫНДЫМЭ: (Бэшэгыень абаhaap задалан уншана). Баруулжал ябанабди, вагонууд соо айхабтар халуун, агаарнай хүндэ. Теэд, яахабши даа. Нүгөөдэр дайнайнгаа газар хүрэхэбди гэжэ хөөрэлдэнэд, бү мэдэе..., олон лэ юумэ бодожол харгыдаа ябагдана даа, бэрхэтэйл саг болобо гээшэ ха даа. Нэгэл хүбүүнэй тухай ябажа, дайсанаа дараад, бүтэн бүрин нютаг нугаяа бусаха байха гэжэ найдаад хүлеэжэл һуугаарай. Баяртай, уулзатараа. Марни.
(Почтальон гаража ошоно).
Хүшэгэ.

You have no rights to post comments