Һургуулинуудаар, хүүгэдэй сэсэрлигүүдээр ябахада, буряад хэлэнэй багшанар түрэлхи хэлэн дээрэ хэблэгдэһэн номууд хомор гэжэ хэлэдэг. Тиин энэ дугаартаа хүүгэдтэ зорюулагдаһан номууд, тэдэнэй мүнөөдэрэй байдал тухай бэшэхые шиидэбэб.
НОМОЙ САНГАЙ ЖАСАДА
Нэн түрүүн, Цыбен Жамцараногой нэрэмжэтэ Забайкалиин хизаарай номой сан ошожо, хүүгэдые хангадаг танхимай ахамад библиотекарь Альбина Дондоковатай уулзабаб. Тэрэ Ага тосхоной нэгэдэхи дунда һургуули 1980 ондо дүүргээд, Зүүн Сибириин гүрэнэй соёлой дээдэ һургуулида библиотекариин мэргэжэлдэ һураһан. Тэрэнээ түгэсхөөд, Ага нютагтаа гушан жэлэй туршада энэл мэргэжэлээрээ хүдэлжэ байна.
А.Дондокова үзэсхэлэнэй үедэ.
Альбина Зориктуевнагай хэлэһээр, энэ номой сангай жасада буряад хэлэтэ 477 ном байна. Номой сан үдэр бүри 20-30 хүүгэд ябадаг, тэдэнэй хоёр-гурбаниинь буряад хэлэн дээрэ номуудые абадаг. Бүхыдөө нёдондо жэл буряад хэлэн дээрэ гараһан зуун ном хүүгэд абаһан байна. Үхибүүд богонихон буряад арадай онтохонуудые уншаха дуратай бшуу. Жэшээнь, ород, англи хэлэнүүд дээрэ оршуулгатай «Хараасгай», «Баабгай хүн», «Хулгана тэмээн хоёр» г.м. Тэдэниие дүтэ табяад байдаг ха. Үхибүүд ехэнхидээ багшын эрилтээр, эжын заабаряар буряадаар уншана. Харин томохон болоходоо, уншахаяа болино. «Номуудаа тушаахаяа ерэхэдэнь, «юундэ ном абанагүйбши, үшөө нэгэ ном аба, арбан үдэр соо уншаад асархаш» гэжэ хэлээд абуулдагбди. Агын гурбадахи һургуулиин 4-дэхи «б» ангиин, Агын нэгэдэхи һургуулиин эхин шатын багшанарые магтахаар байна, шабинарынь манай номой санһаа ходо номуудые абажа, уншажа байдаг», - гэжэ Альбина Дондокова хэлэнэ.
Тус номой санда элдэб янзын хэмжээ ябуулганууд эмхидхэгдэдэг. Нэрлэбэл, Буряад хэлэнэй һарада «Буряадаараа хөөрэлдэе!» гэһэн плакат үлгөө юм. Ажалтад ерэһэн үхибүүдтэй ба өөһэд соогоо буряадаараа хөөрэлдэдэг байгаа. «Олонхи үхибүүд буряадаар дуугаржа һураагүй, дадаагүй байна. За- рим хүүгэд гансал «мэндээ», «баяртай» г.м. ходо хэрэглэгдэжэ байдаг үгэнүүдые мэдэнэ. Тэрээнһээ гадна һургуулиин хүүгэдые, хүүгэдэй сэсэрлигэй хүмүүжэмэлнүүдые урижа, номуудай үзэсхэлэн, ёһо заншалнууд тухай уулзалгануудые, наадануудые, мультфильмуудые харуулдаг. «Дружба с книгой» уран зохёолой бүлгэм Агын хоёрдохи һургуулиин хүүгэдтэй ород хэлэн дээрэ ябуулагдадаг. Тиихэдэ «Золотой ключик» гэһэн хүүхэлдэйнүүдэй театр бии. Жэшээнь, «Буряад хэлэнэй үдэр», «Амтатайша» зүжэгүүдые, ород хэлэнһээ «Морозко» гэһэн онтохониие оршуулаад, саадуудай үхибүүдтэ харуулаа бшуу. Агын нэгэдэхи дунда һургуулиин хүүгэдтэй Хоца Намсараевай «Дүүдэй баатар» гэһэн зүжэг табиһан байна.
Дэлгэрэнгыгээр 4-дэхи дугаарта.
