Тэрэнэй шүлэгүүд 1950 гаран онуудһаа толилогдожо эхилһэн. Тиин тойрогой, Шэтын можын, Буряад ороной һонинуудта, «Байгал» сэтгүүлдэ, «Агын аялганууд», «Алханын сууряан» согсолбори номууд соо ороһон юм. Батор Цырендашиев Буряад ороной залуу уран зохёолшодой 9-дэхи конференцидэ эдэбхитэйгээр хабаадаһан.
Б.Цырендашиев. Гэр бүлынь архивай фото.
Богонихон наһан соогоо ямар һургуули дүүргэжэ, ямар ажалда хүдэлһэн бэ гэхэдэ, тэрэ 1964 ондо Буряадай багшанарай дээдэ һургуули дүүргэһэнэй удаа Будаланай 8 жэлэй һургуулида буряад хэлэнэй ба литературын багшаар ажалайнгаа намтар эхилжэ, 3 жэлэй туршада үхибүүдтэ ном заагаа. Тэндэ багшалха үедөө «Ононой урасхал» гэһэн уран зохёолой кружок эмхидхэһэн байна. 1967-1968 онуудта Агын тойрогой радиовещанида үндэһэн дамжуулгын редактораар хүдэлжэ байтараа, Агын аймагай соёлой таһагые даагшаар томилогдоо. Тэрэнэй удаа элдэб онуудта тойрогой арадай урлалай байшанай методист, КПСС-эй Агын аймагай хорооной пропаганда болон идхалгын таһагай инструктор ябаа. Хаанашье хүдэлжэ ябахадаа, зохёохы ажалаа орхёогүй. Тэрэ сэтгүүлшэн, шүлэгшэн, прозаик байхын хажуугаар зүжэгшье зохёодог, уран зохёол тайзан дээрэ табихаар тааруулан бэшэдэг байһан. Инсценировко, зүжэгүүдынь тойрогой, можын соёлой байшангуудай тайзан дээрэ табигдаһан юм. Өөрөөшье тайзан дээрэ наададаг байһан шуу.
Радио-зураглалайнь эхин.
Батор Цымпилович оройдоол 36 наһа наһалаа. Ажаһууха соогоо наһанайнгаа үглөө, мүнөө таһалдашахые хэн мэдэхэб даа?! Эгээл тиимэһээ гү, уран зохёолшо ульгам гоёор бэшэһэн шүлэгүүдээ, рассказ болон зүжэгүүдээ ном болгожо үрдеэгүй. Наһанайнь хани нүхэр Мэри Николаевнагай нарин нягта хадагаламжада байһан, хаанашье толилогдоогүй «Аадар соогуур», «Хожомдоһон дуун», «Хүнэй наһан», «Баглаа сэсэг», «Эхын сэдьхэл» г.м. зохёолнуудынь 2006 ондо «Баглаахан сэсэгүүд» ном болон хэблүүлэгдээ һэн. СССР-эй Уран зохёолшодой холбооной, СССР-эй географическа бүлгэмэй бодото гэшүүн Батор Цырендашиевай талаантай шүлэгшэн, прозаик байһыень һануулан, «Баглаахан сэсэгүүд» ном соонь ороһон «Буряад аялга» шүлэгыень уншагшадайнгаа һонорто дурадханабди.
Долгор РАДНАБАЗАРОВА.
Буряад аялга
Арюун тунгалаг агаараар аярхан амилжа,
Аялга дуугаа улам зоригжон татанаб.
Эхын гартал, зөөлэхэн туяа угтажа,
Элдин һүниин дуулимда эльбүүлэн ябанаб.
Уһата бороогой дулаахан дуһалһаа ундалжа,
Ульгам сэлгеэ һэбшээндэ хасараа озуулнаб.
Үүрэй солбоной мүнгэн толо һайхашааһаар,
Үглөөнэй тэнгэриин сэлмэг шарай шэртэнэб.
Ая гангын аятай хангал балгажа,
Алтан наранай урдаһаа шууд алхалнаб.
Буурал баабайнгаа аялга һэргээн залгажа,
Буряад арадайнгаа дуунай хүгжэм татанаб.
Батор ЦЫРЕНДАШИЕВ.
