ДАЙНДА РАДИСТ ЯБАҺАН
2011 ондо тойрогто «Почётные граждане Агинского Бурятского автономного округа» гэһэн номой хэблүүлэгдэхын урда тээ тойрогой хүндэтэ эрхэтэд тушаа намтар ба бусад баримтануудые суглуулжа ябахадаа, Дугар Табхаевайда ороһон байнаб. Тиихэдэ Д.Табхаевай нүхэр, ная наһа дабаһан Дулмажаб Жамсарановна мэндэ ябаа. Тэрэ нүхэрэйнгөө наһан соогоо наринаар хадагалжа ябаһан дэбтэр, түүхэтэ фото-зурагуудые гаргажа харуулаа һэн.
Дугар Табхаев Агын аймагай Һүдэнтэ нютагта юрын таряашанай бүлэдэ түрэһэн намтартай. Багаһаа номгон, түбшэн даруу зантай, номдоо бэрхэ байһан. Түрэл нютагайнгаа 7 жэлэй һургуули дүүргээд, Агын багшанарай училищида аба эжынгээ захяагаар багша болохо эрмэлзэлтэй һуража байтарынь, Эсэгын дайн эхилшоо. Дугарта эрдэм ном заажа ябаһан багшанар, һуража байһан нүхэдынь дайнда мордоо. Хуулиин наһа гүйсэхэдөө, тэрэ сэрэгэй албанда татагдажа, Шэтэ хотодо радиокурсда эльгээгдэһэн юм. Богони сагай туршада курс гаража, ЗабВО-гой штабта радистаар сэрэгэй алба хаагаа. Зайн гал дамжуулдаг техникэ, хэрэгсэлнүүдые хэрэглэжэ, илангаяа телеграфаар элдэб нюуса тэмдэгүүдые Генеральна штабта дамжуулдаг байгаа. Ахалагша радист Дугар Табхаев даалгагдаһан уялгануудаа харюусалгатайгаар дүүргэжэ, командованиин зүгһөө магтуулдаг байһан юм.
Украинын 2-дохи фронт фашистнуудай эзэмдээд байһан Белгород, Харьков, Полтава хотонуудые сүлөөлэлсөө. Эдэ хатуу дайн байлдаануудта Дугар Табхаев эрэлхэг зоригтойгоор хабаадаһан габьяатай. Нэгэтэ Румыниин Фокштаны хото шадар болоһон байлдаанда дайсадай артиллери доро орожо, сэрэгшэ Д.Табхаевтай суг ябаһан радист, электромеханик хүбүүдынь һомондо дайрагдажа унаа. Тэрэ һүрөөтэ байлдаанда нютаг хүбүүмнай амиды гараха хубитай байгаа. Чехословаки, Румыни сүлөөлэлсөөд, Австриин Ве-нэ хотодо дайшалхы замаа дүүргээд, 1948 он болотор албаяа хаажа, нютагаа бусаа.
ҮНЭНИИЕ ЭЛИРҮҮЛХЭ ХУБИТАЙ
Дугар Табхаев нютагаа бусажа, удаан болонгүй, Эрхүү хотын юридическэ һургуулида һурахаяа ошоо. Тэрэ юристын мэргэжэл шудалжа, түрэл Ага нютагтаа хуули сахиха ажалда бүхы наһаяа зорюулан хүдэлхэ хубитай байгаа. 1950-яад онуудта залуу мэргэжэлтэнэй сүүдэй һалбариин ажалда хүдэлжэ эхилхэдэ, тэрэ үедэ дүй дүршэлтэй юрист ябаһан Михаил Васильев олон юумэндэ һургаа. Сүүдэй мүрдэлгын дансануудтай хүдэлжэ, хуулида, олониитын байдалда харша ябадалнуудай шалтагаануудые элирүүлхэ, тодолхо гэхэ мэтын ажалай дүй дүршэлтэй болоо. Агын тойрогой сүүдэй гэшүүнээр 3 жэл амжалтатай хүдэлжэ байһанаа, түрүүлэгшын орлогшын тушаал-да томилогдоо. Эндэ хүдэлжэ байха үедөө Агын багшанарай училищиин оюутан, Сахюурта нютагай Дулмажаб Базароватай айл бүлэ болоһон байха юм. Тэрэ холын сагта дээдэ эрдэмтэй, гол түлэб, юристын мэргэжэлтэй зон хомор байһан. Дугар Жамсаранович үдэр бүри граждан ба уголовно хэрэгүүдые олоор харадаг һэн. Үри нэхэбэриин, хулгайн, тонолго дээрмэдэлгын хэрэгүүд барагдахагүй. Харанхы болотор саарһанууд дээрэ һууха ушарнууд олон гараха.
Эрдэни ЧИМИТДОРЖИЕВ.
