Эмнэлгын газарта бэеэ шалгуулангүй яба ябаhаар, хүн үбшэндэ нэрбэгдэжэ магадгүй. Үбшэнһѳѳ лаб зайсахын тула хүн бүхэн эмнэлгын газарта диспансеризаци ба һэргылэмжын харалга (медосмотр) жэншэдгүй һайнаар гаража, бэеын энхэ элүүрые сахиха ёhотой юм.
Агын тойрогой больницын эмнэлгын hэргылэмжын таhагые даагша Баирма Анандаева энэ шухала асуудалда иимэ тайлбари үгөө hэн: «Хүн бэеынгээ энхэ элүүрэй түлөө өөрөөл харюусаха ёhотой. Бидэ, эмшэд, тэдэниие эмнэлгын газар хүсөөрөө асарха аргагүйбди. Хүн ямар нютагта ажаhуунаб, hуранаб – тэндээл диспансеризаци гараха ёhотой. Тэдэниие телефоноор хонходожо уридагбди, диспансеризаци тухай хаа-хаанагүй соносхол, зарлал хэдэгбди. Ажал хэдэг hаань, хэд эмнэлгын шалгалга гарааб, хэд гарахаб гэhэн саарhа эльгээжэ, эмхи зургаанай, үйлэдбэриин ажалтадай таhагуудтай (отдел кадров) нягтаар хүдэлдэгбди. Ажаhуугша диспансеризаци гарахын тула участково терапевтдээ хандадаг. Диспансеризацида ерэhэн хүнэй бэеын шэгнүүр, үндэр набтарынь, шуhанай даралта хэмжэгдэдэг, биохимическэ, шуhанай, шээhэнэй лабораторно шэнжэлгэнүүд, флюорографи, ЭКГ, акушеркын харалга ба бэшэшье шалгалга хэгдэдэг. Эхэнэрнүүд 39 наhанhаа хүхэеэ үзүүлхэ ёhотой (маммография). Наhан бүридэ элдэб шалгалга гарадаг. Али нэгэнэй наhанай болзороорнь глюкозо, холестерин шалгаха, зарим зоной зүрхэ-hудаhанай үбшэнгүүдэй hэдэрэлгэ, сахарна диабет, глаукомо, хабдар, мүн ужаг үбшэнгүүдые элирүүлдэг. Архида ороhон, сэдьхэлэй, арһанай ба венерическэ үбшэнгүүдтэ нэрбэгдэһэн хүнүүд бүридхэлдэ абтадаг. Сэрэгэй албанда татагдаха хүбүүд (призывники), хээлитэй эхэнэрнүүд ба бэшэшье бүлэг зон амяараа шалгалга гарадаг. Мүн үхибүүдэй диспансеризацида тусхай эрилтээр олон юумэн харагдадаг.
Шалгалгын үедэ элирүүлэгдэhэн хорото хабдар (рак), уушханай ханяадан (туберкулёз) гэхэ мэтэ хатуу үбшэнгүүдые эмшэд үрдижэ саг соонь аргалhан байна. Cаг ехэ юумэ шиидхэдэг, юундэб гэхэдэ, үбшэн удаашарбал, арга хэхэдэ хүндэ бшуу. Тиихэдэ хэмhээ үлүү тарган, маряажаhан хүнүүд олошороо. Тэдэнэр бар хүсэнэй ажал хэнэгүй, ябагаар ехээр ябанагүй, эдеэгээ нарилнагүй. Тиихэдээ шуhанай даралта, сахарна диабет ба зүрхэнэй үбшэнгүүд бии болоно. Зарим зон зүрхэнэйнгөө яншажа үбдөөшье hаань, эмшэдтэ хандадаггүй, тэсэмгэйгээр ябажал байдаг. Зүгтөө зүрхэн-hудаhанай үбшэнгүүд хүндэ гол аюул, үхэл асардаг гэжэ эмшэд багсаадаг юм.
2017 ондо Агын аймагта 5520 хүн диспансеризаци гараа, энэ түсэбөө 100 хубяар дүүргээбди. Yшөө 11496 хүн, тэрэ тоодо 9515 үхибүүд эмнэлгын харалгын үедэ бэеэ шалгуулаа. Хүдөөгэй эмнэлгын газарнуудта (СВА, ФАП) эхин шатын шэнжэлэлгэ хэгдэдэг, анализууд абтадаг, харин УЗИ, флюорографи, маммографи шэнжэлэлгэнүүдые Агын тойрогой больницада гарадаг юм. Мүнөөдэрэй байдалаар, үбшэнтэдэй ядаралаа ехээр мэдүүлээ һаань, анализайнь муу байхада, терапевтын зууршалалгаар тусхай эмшэдтэ үзүүлжэ, hудаhанай шэнжэлэлгын хоёрдохи шатада МРТ гарахыень Шэтэ хотын клиническэ эмнэлгын түб (КМЦ) ба хизаарай клиническэ больница руу (ККБ) эльгээдэгбди, мүн хабдар үбшэ шэнжэлэлгэ Забайкалиин хизаарай онкологическа түбтэ (КОД) манай зууршалалгаар хэдэг. Үбшэнтэй хүнүүд Агада компьютерна томографи гарадаг. Хүндэ үбшэнэй танигдаа һаань, ядаһан хүнүүдые Новосибирск, Москва гэхэ мэтэ хотонуудай эмнэлгын газар эльгээдэгбди.
Урдань үбшэ шалгалгын хэрэг хүшэрөөр бүтэдэг hаа, мүнөө олонхи хүн диспансеризаци гараха сагаа мэдэдэг болонхой, үгы гэбэл бэшэндэ ажалайнь газарта дуулгажа дуудадаг, лекци уншадаг, ойлгууламжын ажал ябуулдаг юм.
Хүн хэды наhандаа шалгалга гарахаб гэхэдэ, наhанайнь тоо гурбаар үлэгдэлгүйгөөр хубаагдаа hаань, жэшээнь, 42 наhатай байба гэлэй (42:3=14), диспансеризаци түлөөhэгүйгөөр гараха эрхэтэй.
Дэлгэрэнгыгээр 3-дахи дугаарта
