- Будажаб Доржиевич, кроссвордын түүхэ тухай хөөрэжэ үгыт.
- Археологуудай гэршэлһээр кроссворд эртэ урда сагта бии болоһон. Урданай кроссворднууд мүнөөнэй кроссворднуудһаа тад ондоо байгаа. Мүнөөнэй кроссворд XIX зуун жэлэй хоёрдохи хахад – XX зуун жэлэй эхин багаар бии болоһон түүхэтэй. Тон түрүүшын кроссворд 1913 оной декабриин 21-дэ Америкын Артур Уинн гэжэ хүн зохёоһон. Манай гүрэндэ түрүүшын кроссворд 1929 оной майн 12-то гараһан, «Огонёк» сэтгүүлэй 18-дахи дугаарта толилогдоһон түүхэтэй. «Кроссворд» гэһэн үгэ англи хэлэнһээ абтаһан, ород хэлэн дээрэ оршуулхада, «пересечение слов» гэһэн удхатай. Ородой мэдээжэ уран зохёолшо В.Набоков кроссворд зохёодог байһан, тэрэниие «крестсловица» гээд оршуулһан байна. Буряадаар дээрэһээ доошоо, хажуу тээшээ «үгэнүүдэй тааралдалга» гээд оршуулха болоно гү даа.
Кроссворд хүндэ хэрэгтэй: хүн таахадаа, ухаагаа хүдэлгэнэ, мартаһан юумэеэ һанана, шэнэ үгэнүүдые мэдэхэ болоно, сүлөө сагаа аша туһатайгаар үнгэргэнэ.
- Хэзээ кроссвордоор һонирхожо эхилээ һэмта?
- Түрүүшынхеэ кроссвордтой танилсаһанаа һайнаар һананаб. Зун байгаа, би 6-дахи анги дүүргээд ябааб. Нэгэ танил айлнай «Огонёк» сэтгүүл захидаг һэн. Тэрэнэй һүүлшын нюурта кроссворд гарадаг бэлэй. Би тэрэниие таажа туршабаб, 6 класс һургуулитай юу тиитэрээ таажархиха һэм даа. Түрүүшээр 40 асуудалай 2-3, заримдаа 4-5 харюу таадаг байгааб. Иигэжэ кроссворд таалгамни нэгэ зун үргэлжэлөөд, саашадаа мартагдаа бэзэ. Олон жэл үнгэрһэн хойно, 2001-2002 онуудай үедэ, кроссворд, сканворд, ребус г.м. таажа байтараа, гэнтэл: «үгы, өөрөө кроссворд зохёогоод туршаа һаамни яадаг юм?» гэһэн бодол һанаандамни оробо гээшэ. Түрүүн буряадаар кроссворд зохёожо туршааб, яһала кроссвордшуу юумэн болоо һэн. Һүүлээрнь ородооршье зохёогооб. Һая кроссворд зохёожо туршаһан хүндэ муу бэшэ кроссворднууд болоно гэжэ һанаа бэлэйб.
(Үргэлжэлэл 49-дэхи дугаарта уншахада болохо).
Оюна ШАГЖАЕВА.
